
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 631 |
تعداد مقالات | 6,584 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,927,760 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,458,145 |
امکان سنجی تشکیل بازار آب در شرق استان مازندران و بهینه سازی مدل های مشارکتی در پیاده سازی آن | ||
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک | ||
دوره 31، شماره 4، دی 1403، صفحه 137-157 اصل مقاله (683.34 K) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwsc.2025.22006.3701 | ||
نویسندگان | ||
رمضان حاجی زاده ابوخیلی1؛ موسی حسام* 2؛ حسین شریفان3 | ||
1دانشجوی دکتری مهندسی آبیاری و زهکشی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران. | ||
2نویسنده مسئول، دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران | ||
3دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران | ||
چکیده | ||
چکیده سابقه و هدف: در تمامی اسناد بالادستی بخش آب خصوصاً شش برنامهی توسعه، همواره بر مدیریت منابع آبی تأکیدات ویژهای صورت گرفته است. یکی از روشهای کنترل عرضه و تقاضای بحران آب ایجاد و کشف قیمت آب در تابلوی قیمت گذاری بازار آب میباشد. لازمه پیاده سازی بازار آب در یک منطقه زیرساختهای تاسیساتی بسیاری میباشد که در شرایط حاضر نیازمند صرف بودجهای بسیار هنگفت از سوی دولت جهت پیاده سازی و یا تکمیل اینها میباشد. بررسیهای حال حاضر نشان میدهد یکی از راهکارهای حل این بحران استفاده از مشارکت مردمی و اجتماعی میباشد. مواد و روشها: از آنجایی که استان پهناور مازندران سهم ویژهای در ساختار اقتصادی و تامین امنیت غذایی کشور ایفا مینماید و به عنوان قطب کشاورزی، گردشگری و صنعت آبی کشور، شناخته میشود لذا در این بررسی که در مناطق شرقی استان مازندران صورت گرفته است با انتخاب 50 نقطه در شهرستانهای ساری، میان درود، نکا، بهشهر و گلوگاه و انتخاب دو مورد در هر روستا (مجموعاً 100 نقطه) در طی سالهای 1400 و 1401 اقدام به امکان سنجی اجرای بازار آب رسمی در این منطقه و نیز با ارزیابی مدل-های مشارکتی اعم از روش طراحی ساخت وام (D.B.F)، ساخت اجاره بهرهبرداری انتقال (B.L.O.T)، روش ساخت مالکیت عملکرد (B.O.O) و روش مشارکت عمومی – خصوصی (P.P.P)، در یک منطقه 1000 هکتاری در حوضه بهنمیر با استفاده از روش سلسله مراتبی (AHP) اقدام به شناسایی بهینهترین مدل و نیز معرفی یک مدل جدید به نام مشارکت عمومی خصوصی با رویکرد هیدرو اجتماعی (P.S.P.P) جهت تشکیل بازار آب در این منطقه گردید. یافتهها: بررسیها نشان میدهد قیمت آب برای یک هکتار شالی در سالهای 1400 و 1401 به ترتیب معادل 480 و 900 میلیون ریال در هر هکتارحق آبه واقعی در دشت میباشد. برای سال 1399، 1400 و 1401 به ترتیب فروش آب درهکتار 5/1، 4/5 و 9 میلیون تومان با فرض شاخص هیدرومدول آب دراراضی شالیزاری با انتقال آب از نهرهای درجه سه و چهار خاکی به میزان 10000 مترمکعب در مراحل چهارگانه کشت شالی مصرف شود لذا بازای هرمترمکعب آب در این سالها به ترتیب 150، 540 و 900 تومان در بخش خصوصی برای شالیزاری پرداخت گردیده است. در حال حاضر در مناطق شرقی بازارهای آب غیررسمی فعالیت داشته و خرید و فروش آّب با قیمتهای بسیار بالا در میان کشاورزان در جریان است. اما رسمی نبودن این بازار نقشی در مدیریت تقاضا آب نداشته و برای رسمی نمودن این بازار تکمیل و توسعه طرحهای زیرساختی شبکه آبیاری امری ضروری تلقی میگردد. نتیجه گیری: در نتیجه میتوان بیان داشت به جهت نوآوری در این پژوهش با کاربرد مدل جدید مشارکت عمومی خصوصی با رویکرد هیدرو اجتماعی (P.S.P.P) براساس مدل پایایی آب که کارآمدترین مدل در راستای بحث عرضه و تقاضای آب میباشد، در کنار ایجاد و تکمیل زیرساخت، رفاه اقتصادی، بهروری بالای آب بازای مصرف آب بهینه میتواند، بدلیل رویکرد هیدرو اجتماعی همگرایی احاد ذینعفان و گروههای هم آب و یا تشکلهای آبران (تعاونی کشاورزان) این مدل بازار آب رسمی که توسط کارگزاران (سرمایه گذاران با اقتصاد خرد کشاورزان) میبایست تشکیل گردد را در منطقه به راحتی پیاده سازی نماید. واژههای کلیدی: بازارآب رسمی و غیررسمی، مشارکت عمومی. | ||
کلیدواژهها | ||
بازارآب رسمی و غیررسمی؛ مشارکت عمومی؛ بازار اب | ||
مراجع | ||
1.Ahmadi, A., Zolfagharipoor, A. M. A., & Ebrahimi, B. (2018). Challenges and Considerations of Regional Water Market Rights, a Case Study: Isfahan Borkhar Plain. Iran-Water Resources Research. 14 (5), 137-148.
2.Cunningham, R. (2002). Reform of water resource control in England and Wales. Journal of Water Law, 13 (1), 35-44.
3.Garrick, D. E. (2015). Water Allocation in Rivers under Pressure: Water Trading, Transaction Costs and Transboundary Governance in the Western US and Australia.Edward Elgar Publishing.
4.Hajizadeh, R., Hesam, M., & Sharifan, H. (2022). Assessing the current situation of the water market in the east of Mazandaran and comparing it with domestic and foreign markets. Specialized scientific quarterly of agricultural research and sustainable environment. 3 (2), 8-18. [In Persian]
5.Keramatzadeh, A., & Arabi, M. (2020). Investigating the Local Water Markets in the North Khorasan Province (Case Study: Downstream of Shivan Barzoo Dam). Iran-Water Resources Research. 16 (2), 334-345.
6.Maleki, N., Shakeri Bostanabad, R., Salehi Komroudi, M., & Seyedabadi, S. (2021). Investigating the status of the combined water security index of Iranian provinces in the period of 2012-2017: application of multi-criteria analysis methods. Journal of water and sustainable development. 8 (2), 21-32. [In Persian]
7.Matinju, M. H., & Alizadeh, H. (2020). Determination of Operation of the Informal Water Market in Comparison. With One Type of the Formal Market (The Case Study of Mojen Region). Water Management in Agriculture. 7 (1), 95-108.
8.Mosavi, M. H., Khoshkalam Khosrowshahi, M., & Ahmadi, R. (2022). The feasibility of financing projects related to renewable energy through Public-Private Partnership (PPP) in Iran's economy. Program and Development Research Quarterly. 3 (9), 7-41. [In Persian]
9.Naseri, D., Shamsipour, A., & Rezvani, M. (2019). Evaluation and zoning of land suitability for rangeland using AHP-FUZZY method (Case study: saghezchi chay catchmen, Ardabil). Human and Environment. 50, 85-102.
10.Poshtvan, H. (2022). Groundwater market framework and requirements. Tadbir Water Management Institute of Iran, Chamber of Commerce, Industries, Mines and Agriculture of Kerman Province. [In Persian]
11.Razaghi Burkhani, F., Azizi Khalkhali, T., & Barati, A. A. (2023). Analysis of water security situation for agricultural development of Mazandaran province. The third national conference on water resource management strategies and environmental challenges. June 3, 2023.
12.Rinaudo, J. D., & Donoso, G. (2019). State, market or community failure? Untangling the determinants of groundwater depletion in Copiapó (Chile). International Journal of Water Resources Development, 35 (2), 283-304.
13.Safaee, V., Davary, K., & Pourmohammad, Y. (2019). Necessity of Water, Energy and Food Nexus Based on the Strategic Plan For Sustainable Development. Journal of Water and Sustainable Development. 6 (2), 9-14. [In Persian]
14.Safari, N., Zarghami, M., Behboudi, D., & Alami, M. T. (2016). Market-Based Welfare Effects Modeling in Regional Allocation of Water Compared to the Administrative Allocation by Developing Cooperative Game; Case Study. Iran-Water Resources Research. 12 (3), 22-34. [In Persian]
15.Salariyan, M. (2014). Development of water resources and modern management transformation in irrigation. Journal of Water and Sustainable Development. 1 (2), 83-90. [In Persian]
16.Tahmasebi, A., & Askari Bozayeh, F. (2017). The Water Market and its Promise for Managing Water Demand. Water Management in Agriculture. 4 (2), 45-52.
17.Wheeler, S. A., Loch, A., Zuo, A., & Bjornlund, H. (2014). Reviewing the adoption and impact of water markets in the Murray‒Darling Basin, Australia. Journal of Hydrology, 518, 28-41.
18.Zekri, S., & Eeaster, E. (2005). Estimating the potential gains from water markets: A case study from Tunisia. Agricultural Water Management. 72 (1), 161-175. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 70 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 53 |