
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 623 |
تعداد مقالات | 6,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,622,240 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,211,742 |
بررسی اثرات و پیامدهای استقرار کشاورزی پایدار در راستای احیای دریاچه ارومیه | ||
مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی | ||
دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 18، آبان 1401، صفحه 105-122 اصل مقاله (649.51 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jead.2022.20472.1626 | ||
نویسندگان | ||
روح اله رضائی* 1؛ لیلا صفا1؛ داود امین فنک2 | ||
1دانشیار، گروه ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران، | ||
2دانشجوی دکتری، گروه ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
چکیده | ||
هدف اصلی این پژوهش بررسی اثرات و پیامدهای اجرای فعالیت کشاورزی پایدار در قالب پروژه «همکاری در احیای دریاچه ارومیه از طریق مشارکت جوامع محلی در استقرار کشاورزی پایدار و حفاظت از تنوعزیستی» بود. به لحاظ روش تحقیق، این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش را تمامی مشارکتکنندگان در فعالیت کشاورزی پایدار در روستاهای تحت پوشش فازهای 6 و 7 پروژه اشاره شده در استانهای آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی تشکیل دادند (900= N). بر اساس جدول بارتلت و همکاران (2001)، 251 نفر از این مشارکتکنندگان با استفاده از روش نمونهگیری چندمرحلهای و بهصورت تصادفی انتخاب شدند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامه استفاده شد. روایی پرسشنامه با نظر پانلی از کارشناسان و متخصصان مورد تأیید قرار گرفت. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق، پیشآزمون انجام گرفت که مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای مقیاس اصلی پرسشنامه در حد مناسب (بالای 75/0) بود. بهمنظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSSWin25 استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که اثرات و پیامدهای اجرای فعالیت کشاورزی پایدار به ترتیب در قالب سه عامل زیستمحیطی، اجتماعی و اقتصادی قرار گرفتند و در حدود 59 درصد از واریانس اثرات اجرای پروژه را تبیین کردند. بهطور کلی، با توجه به نتایج بهدست آمده میتوان نتیجه گرفت که متناسب با ابعاد سهگانه اصلی توسعه پایدار، اجرای فعالیت کشاورزی پایدار توانسته است به موازات توجه به ملاحظات زیست-محیطی، معیشت جوامع محلی را بهواسطه ظرفیتسازی اجتماعی و الگوسازی مشارکت جوامع محلی بهبود دهد. | ||
کلیدواژهها | ||
پیامدهای کشاورزی پایدار؛ مشارکت جوامع محلی؛ تنوعزیستی؛ تالابها؛ احیای دریاچه ارومیه | ||
مراجع | ||
ابوعلی، ح.، فانی، غ. و حسین زاده تبریزی، س.ع. 1386. چالشهای اجتماعی، اقتصادی طرحهای آبیاری و زهکشی در مراحل مطالعه، اجرا و بهرهبرداری. مجموعه مقالات دومین کنفرانس ملی تجربههای ساخت شبکههای آبیاری و زهکشی، 30 مهر الی 2 آبانماه، کرج.
اکبری، م.، بدری، ع.، شامانیان، م. و امینی، س. 1397. اهداف، انگیزهها و موانع توسعه کشاورزی ارگانیک در شهرستان روانسر. فصلنامه آموزش محیطزیست و توسعه پایدار، 7(2): 63-76.
تمنا، س. 1384. نقش مطالعات اجتماعی در بهرهبرداری بهینه از شبکههای آبیاری و زهکشی. مجموعه مقالات دومین همایش تبادل تجربههای پژوهشی، فنی و مهندسی، 18 آبانماه، تبریز.
حسنی، ح. و ملکی، م. 1398. ارزیابی اثرات اجتماعی- اقتصادی پروژههای آبخیزداری از دید ذینفعان (مطالعه موردی: حوزه آبخیز حسن ابدال، استان زنجان). فصلنامه علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، 13(45): 54-63.
خرمی، ش.، جاویدان، ا.، راحلی، ح.، و کریمینژاد، ف. 1401. بررسی عوامل مؤثر بر پایداری کشاورزی در شهرستان مشکینشهر. فصلنامه دانش کشاورزی و تولید پایدار، 32(1): 343-358.
طرح حفاظت از تالابهای ایران. 1399الف. ارزیابی اجتماعی- اقتصادی فازهای سوم تا پنجم پروژه «همکاری در احیای دریاچه ارومیه از طریق مشارکت جوامع محلی استقرار کشاورزی پایدار و حفاظت از تنوع زیستی». گزارش پژوهشی، دفتر طرح حفاطت از تالابهای ایران، تهران.
طرح حفاظت از تالابهای ایران. 1399ب. مشارکت مردم برای نجات دریاچه ارومیه. گزارش پژوهشی، سازمان حفاظت محیطزیست، دفتر طرح حفاظت از تالابهای ایران.
طرح حفاظت از تالابهای ایران. 1400. ارزیابی اجتماعی- اقتصادی فازهای ششم و هفتم پروژه «ﻫﻤﮑﺎری در اﺣﯿﺎی درﯾﺎﭼﻪ اروﻣﯿﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺤﻠﯽ در اﺳﺘﻘﺮار ﮐﺸﺎورزی ﭘﺎﯾﺪار و ﺣﻔﺎﻇﺖ از تنوع زیستی». گزارش پژوهشی، دفتر طرح حفاطت از تالابهای ایران، تهران.
دهقانی سانیج، ح.، میرلطفی، م. و طایفه رضائی، ح. 1399. شناسایی تکنیکهای مؤثر بر کاهش آب ورودی به مزرعه و بهرهوری آب کشاورزی (در حوضه آبریز دریاچه ارومیه). تهران: انتشارات طرح حفاظت از تالابهای ایران.
رزمی، ح.، شمس، ع. و مولائی، م. 1398الف. امکانیابی اجرای سناریوهای تغییر سیستمهای آبیاری و کشاورزی (کشاورزی حفاظتی) جهت کاهش 40 درصدی مصرف آب کشاورزی در شهرستان ارومیه (SWOT). مجموعه مقالات چهاردهمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، 24 و 25 تیرماه، ارومیه.
رزمی، ح.، شمس، ع. و مولائی، م. 1398ب. کاربرد نظریه داده بنیاد در تحلیل تاثیر خشک شدن دریاچه ارومیه بر معیشت خانوارهای روستایی حوضه دریاچه ارومیه. فصلنامه علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 15(2): 119-139.
رضائی، ر.، ودادی، ا.، مهردوست، خ. و صفا، ل .1393. شناسایی و تحلیل پیامدهای اجرای طرحهای آبخیزداری در مناطق روستایی استان زنجان (مطالعه موردی: روستای خمارک). فصلنامه تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 45(1): 115-123.
سیاح، ا. و سادات رحمتی، ف. 1396. الگوسازی مشارکت جوامع محلی در احیای دریاچه ارومیه از طریق استقرار کشاورزی پایدار. تهران: انتشارات مهرصادق.
شریفی، ا.، افضلی گروه، ا. و بابائی، م. 1398. شناسایی چالشهای توسعه کشاورزی پایدار در جنوب استان کرمان. فصلنامه جغرافیا و پایداری محیط، 9(1): 91-106.
طلایی، ف. و دریادل، ا. 1394. بررسی چالشهای تالاب انزلی و راهکارهای رفع آن در چارچوب کنوانسیون رامسر. دوفصلنامه حقوقی بینالمللی، 52: 277-312.
علیاولاد، ج.، میرزایی، ا.، سیاوشی، ک. و دارایی، ر. 1397. کشاورزی پایدار؛ موانع و راهکارها. مجموعه مقالات اولین کنفرانس تحقیقات کاربردی در علوم و تکنولوژی ایران، 8 تیرماه، ایلام.
عموبیگی، ع. و حیاتی، د. 1392. ارزیابی اثرات اجتماعی طرح مدیریت جامع منابع طبیعی غرب شیراز از دیدگاه اعضاء تعاونیهای توسعه پایدار منطقه. فصلنامه علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 9(2): 109-127.
کهرم، ا.، نبوی، م. و احمدی، ن. 1392. شناسایی، تنوع گونهای، مکانهای آشیانسازی پرندگان آبزی و کنار آبزی جوجهآور در تالاب هشیان. فصلنامه اکوبیولوژی تالاب، 5(17): 47-60.
مددی، ا. و ملکی، م. 1397. ارزیابی اثرات اجتماعی- اقتصادی پروژههای منابع طبیعی اجرا شده از دید ذینعفان (مطالعه موردی: حوزه آبخیز اندبیل، شهرستان خلخال). فصلنامه مرتع، 12(3): 267-280.
مولا، ع. و عبودی، ج. 1394. اهمیت و کارکردهای مهم تالابها در حفظ محیطزیست. مجموعه مقالات سومین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار، 26 خردادماه، تهران.
میرزائی، م. و خداداد، م. 1396. ارزیابی ارزشهای بومشناختی تالابهای استان اصفهان (مطالعه موردی: تالاب گاوخونی). فصلنامه محیطزیست، 58: 31-42.
Abadi, B. 2019. How agriculture contributes to reviving the endangered ecosystem of LakeUrmia? The case of agricultural systems in northwestern Iran. Journal of Environmental Management, 236: 54-67.
Bartlett, J., Kotrlik, J. and Higgins, C. 2001. Organizational research: Determining appropriation sample size in research. Information Technology, Learning, and Performance Journal, 19(1): 43- 50.
Bhagat, P.R., Naz, F. and Magda, R. 2022. Artificial intelligence solutions enabling sustainable agriculture: A bibliometric analysis. PLoS One, 17(6): e0268989.
Bu, X., Cui, D., Dong, S., Mi, W., Li, Y., Li, Z. and Feng Y. 2020. Effects of wetland restoration and conservation projects on soil carbon sequestration in the Ningxia basin of the Yellow River in China from 2000 to 2015. Sustainability, 12: 10284-10309.
Heylen, C., Meunier, F., Peeters, Sreykhouch, E., Neang, M., Hean, S. and Peanh, S. 2020. Multidimensional benefits of sustainable agriculture practices of Cambodian smallholder farmers. Sustainable Agriculture Research, 9(1): 10-25.
Kim, K.G., Lee, H. and Lee, D. 2011. Wetland restoration to enhance biodiversity in urban areas-A comparative analysis. Landscape and Ecological Engineering, 7: 27-32.
Li, Z., Xia, J., Deng, X. and Yan, H. 2021. Multilevel modelling of impacts of human and natural factors on ecosystem services change in an oasis, Northwest China. Resources, Conservation & Recycling, 169: 105474.
Palanisami, K. and Kumar, D. 2009. Impacts of watershed development programs: experiences and evidences from Tamil Nadu. Agricultural Economics Research Review, 22: 387-396.
Piotrowska-Długosz, A. and Konopka, I. 2021. Sustainable crop production protects the quality of soil and plant raw materials. Agronomy, 11: 1178-1181.
Popkova, E.G. and Sergi, B.S. 2022. Sustainable Agriculture. Singapore: Springer Singapore Publisher.
Ramsar Convention, 2018. Global wetland outlook: State of the world’s wetlands and their services to people 2018. Research report, Ramsar Convention on Wetlands, Iran.
Sreedevi, T., Wani, S., Sudi, R., Patel, M., Jayesh, T., Singh, S. and Tushar S. 2006. On-site and off-site impact of watershed development: A case study of Rajasamadhiyala, Gujarat, India. Global Theme on Agroecosystems Report no. 20, Patancheru 502 324, Andhra Pradesh, India: International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics.
Sun, Y., Liu, S., Shi, F., An, Y., Li, M. and Liu, Y. 2020. Spatio-temporal variations and coupling of human activity intensity and ecosystem services based on the four-quadrant model on the Qinghai-Tibet Plateau. Science of the Total Environment, 743: 140721.
USDA. 1990. Food, agriculture, conservation, and trade act of 1990. Public Law, U.S. Farm Bill, United States Department of Agriculture (USDA).
Velten, S., Leventon, J., Jager, N. and Newig, J. 2015. What is sustainable agriculture? A systematic review. Sustainability, 7: 7833-7865.
Yuan, Z., Wu, D., Niu, L., Ma, X., Li, Y., Hillman, A.L., Abbott, M.B. and Zhou, A. 2021. Contrasting ecosystem responses to climatic events and human activity revealed by a sedimentary record from Lake Yilong, southwestern China. Science of the Total Environment, 783: 146922. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 445 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 298 |