
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 622 |
تعداد مقالات | 6,489 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,610,066 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,200,569 |
امکانسنجی توسعه کشت برنج هوازی در استان گلستان(مطالعه موردی: شهرستان آققلا) | ||
مجله تولید گیاهان زراعی | ||
دوره 15، شماره 1، فروردین 1401، صفحه 141-2107 اصل مقاله (1.8 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/ejcp.2022.19367.2444 | ||
نویسندگان | ||
حسین کاظمی* 1؛ مهدی ذاکری نیا2 | ||
1دانشیار، گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران، | ||
2دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشکده آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران، | ||
چکیده | ||
سابقه و هدف: استان گلستان یکی از 8 استان در معرض خشکسالی است. به همین دلیل، چند سال اخیر کشت برنج در استان گلستان ممنوع اعلام شده است. از سوی دیگر، در سالهای اخیر تمایل به کشت برنج به دلیل مزیت اقتصادی بیشتر این محصول نسبت سایر محصولات رقیب از جمله سویا، در این استان افزایش یافته است. بنابراین تغییر شیوه زراعت برنج از غرقابی به هوازی میتواند در حفظ و پایداری تولید برنج در کشور از جمله در استان گلستان موثر باشد. به نظر میرسد که اولین گام جهت توسعه زراعت برنج هوازی، ارزیابی متغییرهای محیطی و توان سرزمین جهت تامین نیازهای زراعی این نوع سامانه کشت میباشد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب در کشور از جمله استان گلستان، ﻣﻌﺮﻓﯽ سامانههای زراعی ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﺼﺮف آب را ﮐـﺎﻫﺶ دﻫـﺪ، حایز اهمیت است. ﮐﺸﺖ ﺑﺮﻧﺞ هوازی ﯾﮑـﯽ از اﯾـﻦ سامانههاﺳـﺖ. این پژوهش با هدف استعدادسنجی بخشی از اراضی استان گلستان(شهرستان آققلا) جهت کشت برنج هوازی، با استفاده از ارزیابی عوامل محیطی و تحلیلهای مکانی در سال 1398 انجام شد. مواد و روشها: این تحقیق در سال 1398 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. ابتدا نیازهای زراعی بوم-شناختی یک سامانه کشت برنج هوازی با استفاده از منابع علمی و مراجعه به مزارع الگویی تعیین گردید. سپس براساس آن، نقشههای موضوعی اقلیمی، توپوگرافی، خاک و منابع آب مورد نیاز در محیط نرمافزار ArcGISتهیه شدند. این نقشههای موضوعی عبارت بودند از درصد شیب، ارتفاع از سطح دریا، بافت خاک، ماده آلی، EC خاک، pH خاک، بارش سالانه، وقوع بارشهای ناگهانی در زمان کاشت(ماههای خرداد و تیر)، دمای متوسط سالانه، دمای بیشینه سالانه، دمای کمینه سالانه، مجموع ساعت آفتابی، رطوبت نسبی، نزدیکی به رودخانه، pH منابع آبی سطحی، SAR منابع آبی سطحی، EC منابع آبی سطحی، وضعیت منابع آبی سطحی، دمای منابع آبی زیرزمینی، میزان SAR منابع آبی زیرزمینی، pH منابع آبی زیرزمینی، EC منابعآبی زیرزمینی و وضعیت منابع آب زیرزمینی در محیط نرمافزار ArcGIS نسخه 3/10 تهیه شد. در ادامه، براساس منطق بولین و مدل محدودیت ساده(SLM)، لایهها رویهمگذاری شدند. در انتها نقشه پتانسیل توسعه کشت برنج هوازی برای زمینهای کشاورزی شهرستان آققلا تهیه و بهصورت کیفی طبقهبندی گردید. یافتهها: نتایج نشان داد که تنها زمینهای جنوبی شهرستان آققلا (63/21003 هکتار)، مناسب برای توسعه برنج هوازی است. براساس نقشه استعدادسنجی، از سمت جنوب به شمال از درجه قابلیت سرزمین کاسته شد. در این ارزیابی، بیشترین مساحت پهنههای طبقهبندی شده (61/36965 هکتار) به پهنه ضعیف (S3) اختصاص یافت. نتایج حاصل از تطابق زمینهای کشاورزی شهرستان آققلا با نیازهای زراعی و محیطی سامانه برنج هوازی نشان داد که 73/26 درصد از اراضی کنونی، مناطق نامناسبی جهت توسعه کشت برنج هوازی میباشد. این مناطق با درجه NS در بخشهای شمالی شهرستان از غرب به شرق کشیده شده است و در محدود آبخوان اترک قرار دارد. همچنین نتایج حاصل از استعدادسنجی بر اساس منطق بولین نشان داد که 38/5 درصد از محدوده مورد مطالعه جهت کشت برنج بهصورت هوازی مستعد است و 62/94 درصد نامناسب (NS) میباشد. نتیجهگیری: بطورکلی عوامل محدودکننده در پهنه NS هر دو مدل مورد مطالعه عبارت بودند از: میزان بارش سالانه زیر 300 میلیمتر، شوری خاک بیشتر از 7 دسی زیمنس بر متر، درصد کم ماده آلی، EC منابع آبی سطحی، وضعیت نامناسب منابع آبی سطحی و زیرزمینی، شوری منابع آب سطحی، SAR بالای 12 و pH نامناسب منابع آبی. واژههای کلیدی: استان گلستان، برنج هوازی، منابع آبی، GIS. | ||
کلیدواژهها | ||
استان گلستان؛ برنج هوازی؛ منابع آبی؛ GIS | ||
مراجع | ||
1.Moumeni, A., Rostamkolaei, M. and Tavasoli, F. 2013. Study and selection of superior lines of aerobic rice for important agronomical traits and yield in order to cultivation in Mazandaran. Final report of research project. Rice Research Institute of Iran. (In Persian)
2.Moumeni, A. 2013. Study on possibility of changing rice cultivation system from irrigation to aerobic condition in Mazandaran province. Elect. J. Crop Pord. 6: 4. 215-228. (In Persian)
3.Zohrabi, F., Khodarahmpour Z. and Gilani A. 2018. Response of yield and yield components of aerobic rices in climate condition of Ahvaz. J. Plant Prod. Sci. 1: 37-84. (In Persian)
4.Jihad Agriculture Organization of Golestan Province. 2018. Project of rice cultivation as aerobic method in Golestan province. Water and soil management and engineering and technology aspects, 31 p.
5.Bouman, B.A.M., Hengsdijk, H., Hardy, B., Bindraban, P.S., Tuong, T.P. and Ladha, J.K. 2002. water-wise rice production. Proceedings of the international workshop on Water-wise Rice Production, 8–11 April 2002, Los Baños, Philippines. International Rice Research Institute, Los Baños, Philippines.
6.Tuong, T.P. and Buman, B.A.M. 2003. Rice Production in water scarce environments. Pp: 53-67, In: Jkijne J.W., Barker, R. and Molden, D. (eds). Water productivity in agriculture, limits and opportunities for improvement. International Water Management.
7.Raiesi, T. and Sabouri, A. 2016. Investigation and comparison of aerobic and Iranian rice based on markers linked to traits related to drought and salinity tolerance and their relationship with germination traits under osmotic stress. Iran J. Field Crop Sci. 47: 3. 504-514. (In Persian)
8.Limouchi, K. and Yarnia, M. 2016. The effect of drought stress on the yield stability and grain field elements of aerobic rice genotype in the north of Khouzestan. Appl. Field Crops Res. 29: 4. 60-71. (In Persian)
9.Pinheiro, B.da.S., de Castro, E.da.M. and Guimarāes, C.M. 2006. Sustainability and profitability of aerobic rice production in Brazil. Field Crops Res. 97: 1. 34-42.
10.Farhadian Azizi, Sh., Kazemi, H. and Soltani, A. 2018. Agroecological evaluation of Gonbad-e-Kavous township for rainfed wheat cultivation by spatial analysis of GIS. Crop Prod J. 11: 2. 1-17.
10.Korres, N.E., Norsworthy, J.K., Burgos, N.R. and Oosterhuis, D.M. 2017. Temperature and drought impacts on rice production: An agronomic perspective regarding short-and long-term adaptation measures. Water Res. Rural Develop. 9: 12-27.
11.Mandal, D.K., Mandal, C., Raja, P. and Goswami, S.N. 2010. Identification of suitable areas for aerobic rice cultivation in the humid tropics of eastern India. Current Sci. 99: 2. 227-231.
12.Froes de Borja Reisa, A., Estevam Munhoz de Almeidab, R., Cocco Lagoa B., Cesar Trivelinc, P., Linquistd, B. and Laercio Favarina, J. 2018. Aerobic rice system improves water productivity, nitrogen recovery and crop performance in Brazilian weathered lowland soil. Field Crops Res. 218: 59-68.
13.Kamarul Zaman, N., Mohd Yusoff, A., Sariam, O.S. and Kamarul Zaman, N. 2018. Growth and physiological performance of aerobic and lowland rice as affected by water stress at selected growth stages. Rice Sci. 25: 2. 82-93.
14.Kazemi, H. 2015. Application of geographic information system (GIS) in crop sciences. Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources Press. 264 p.
16.Water Research Institute of Iran. 2021. Power ministry. https://www.wri.ac.ir/en
17.Templeton, D. and Bayot, R. 2011. Aerobic rice - responding to water scarcity: An impact assessment of the ‘developing a system of temperate and tropical aerobic rice (STAR) in Asia’ project. CGIAR Challenge Program on Water and Food. www.waterandfood.org.
18.Karimifard, M. 2019. Feasibility study of using new methods (drip, strip and sprinkler methods) in rice cultivation and comparing its yield with flood irrigation method in two modes of conventional planting cultivation and seed direct cultivation. Thesis of M.Sc., Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources. (In Persian) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 460 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 307 |