
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 623 |
تعداد مقالات | 6,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,626,729 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,222,032 |
طراحی مسیرهای چوبکشی در جنگل با استفاده از فرآیند تحلیل سلسه مراتبی و سامانه اطلاعات جغرافیایی | ||
پژوهشهای علوم و فناوری چوب و جنگل | ||
دوره 29، شماره 1، فروردین 1401، صفحه 77-88 اصل مقاله (714.59 K) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwfst.2022.19706.1948 | ||
نویسندگان | ||
مجید لطفعلیان1؛ عذرا آبکار2؛ سید عطا اله حسینی3؛ آیدین پارساخو4؛ نسترن نظریانی* 5 | ||
1استاد، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران. | ||
2دانشآموخته کارشناسیارشد مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران. | ||
3استاد، گروه مهندسی جنگلداری و اقتصاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران. | ||
4دانشیار ، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران. | ||
5پژوهشگر مقطع پسادکتری جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران. | ||
چکیده | ||
سابقه و هدف: جنگل به عنوان یک منبع تجدیدشونده نقش مؤثر و مهمی در فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی جامعه دارد. در بهرهبرداری اصولی از جنگلهای شمال، وجود یک شبکه جاده مناسب به همراه مسیرهای چوبکشی اساسیترین نقش را ایفا مینماید. عملیات چوبکشی در جنگل یکی از مشکلترین و پرهزینهترین امور بهرهبرداری است. هدف از مطالعه حاضر طراحی مسیرهای چوبکشی پیشنهادی در جنگل با استفاده از فرآیند تحلیل سلسه مراتبی و سامانه اطلاعات جغرافیایی به منظور عملیات مجتلف بهرهبرداری است. مواد و روشها: برای این منظور پارسلهای 18 و 19 سری 4 بخش 2 نکا ظالمرود با مساحتی معادل 97 هکتار در نظر گرفته شد. با توجه به عوامل مؤثر در طراحی مسیر چوبکشی یعنی شیب، خاک، زمینشناسی، موجودی در هکتار، آبراهه، جهت، تیپ جنگل، درختان مهم، نسبت به تنظیم پرسشنامه اقدام و توسط متخصصان تکمیل و جمعآوری گردید. این عوامل به روش مقایسه زوجی، وزن-دهی شدند. سپس بر روی نقشه قابلیت عبور اراضی در محیط Arc viewبا استفاده از نرمافزار PEEGER سه واریانت طراحی شد. در نهایت مشخصات مسیرهای پیشنهادی با مسیر موجود مقایسه گردید. جهت مقایسه آماری بین مناسبترین واریانت و مسیر موجود، از آزمون مربع کای استفاده گردید. یافتهها: تجزیه و تحلیل لایههای مختلف بر اساس نظر کارشناسان، نشان داد که شیب طولی با وزن نسبی 366/0 دارای بیشترین امتیاز و بعد از آن آبراهه 115/0 و در رده آخر ارتفاع از سطح دریا با وزن نسبی 026/0 دارای کمترین امتیاز است. نتایج حاصل از ارزیابی مسیرهای موجود و واریانتهای پیشنهادی بر روی نقشه قابلیت عبور اراضی نشان داد که درصد عبور طول مسیر موجود از روی منطقه با توان مناسب نسبت به واریانتهای پیشنهادی کمتر (87/22) و درصد عبور مسیر موجود بر روی منطقه با توان نامناسب نسبت به واریانتهای طراحی شده بیشتر (99/24) است. نتیجهگیری: نتایج آزمون مربع کای نشان داد که مسیرهای پیشنهادی از لحاظ عبور از مناطق مناسبتر، به طور معنیداری (در سطح 95 درصد) بهتر از مسیر موجود بود (0001/0p=). لذا با توجه به نتایج حاصل شده، چنانچه درصد شیب طولی مدنظر کاهش یابد پیشنهاد میشود مسیر طولانیتری مورد بررسی قرار گیرد چرا که در چنین مسیر طولانی، توپوگرافی نمیتواند به دقت نشان داده شود. مواد و روشها: برای این منظور پارسلهای 18 و 19 سری 4 بخش 2 نکا ظالمرود با مساحتی معادل 97 هکتار در نظر گرفته شده است. با توجه به عوامل مؤثر در طراحی مسیر چوبکشی یعنی شیب، خاک، زمین شناسی، موجودی در هکتار، آبراهه، جهت، تیپ جنگل، درختان مهم و ارتفاع، نسبت به تنظیم پرسشنامه اقدام و توسط متخصصان تکمیل و جمعآوری گردید. این عوامل به روش مقایسه دو به دو، در نرمافزار (EC) Expert Choice، وزندهی شدند. سپس بر روی نقشه قابلیت عبور اراضی در محیط Arc viewبا استفاده از نرمافزار PEEGER سه گزینه طراحی شد. در نهایت مشخصات مسیرهای پیشنهادی با مسیر موجود مقایسه گردید. جهت مقایسه آماری بین مناسبترین گزینه و مسیر موجود، از آزمون مربع کای استفاده گردید. یافتهها: تجزیه و تحلیل لایههای مختلف بر اساس نظر کارشناسان، نشان داد که شیب با وزن نسبی 366/0 دارای بیشترین امتیاز و بعد از آن آبراهه 115/0 و در رده آخر ارتفاع از سطح دریا با وزن نسبی 026/0 دارای کمترین امتیاز است. نتایج حاصل از ارزیابی مسیرهای موجود و گزینههای پیشنهادی بر روی نقشه قابلیت عبور اراضی نشان داد که درصد عبور طول مسیر موجود از روی منطقه با توان مناسب نسبت به گزینههای پیشنهادی کمتر و درصد عبور مسیر موجود بر روی منطقه با توان نامناسب نسبت به گزینههای طراحی شده بیشتر است. نتیجهگیری: نتایج آزمون مربع کای نشان داد که مسیر پیشنهادی از لحاظ عبور از مناطق مناسبتر، به طور معنیداری (در سطح 95 درصد) بهتر از مسیر موجود بود (0001/0p=). | ||
کلیدواژهها | ||
تحلیل سلسه مراتبی؛ سامانه اطلاعات جغرافیایی؛ سری4 بخش2 نکا ظالمرود؛ مسیر چوبکشی؛ نقشه قابلیت عبور اراضی | ||
مراجع | ||
1.Acar, H. 1997. Preparation offorest transport plans in mountainous regionsTurkish. J. of Agriculture and Forestry. 21: 2. 201-206.
2.Azizi Far, V., Safari, A., and Jafari, A. 2006. Transport skid roads network designing in forest road using geographic information system (GIS). Conference Geomatics, Tehran. 9p. (In Persian)
3.Contreras, M.A., Parrott, D.L., and Chung, W. 2016. Designing skid-trail networks to reduce skidding cost and soil disturbance for ground-based timber harvesting operations. Forest Science.62: 1. 48-58.
4.Dykstra, D.P., and Heinrich, R. 1996. FAO model code of forest harvesting practice, Rom. 95p.
5.Hayati, E., Majnounian, B., Abdi, E., Sessions, J., and Makhdoum, M. 2013. An expert-based approach to forest road network planning by combining Delphi and spatial multi-criteria evaluation. Environmental Monitoring and Assessment. 185: 2. 1767-1776. (In Persian) 6.Heninger, R., Scott, W., Dobkowski, A., Miller, R., Anderson, H., and Duke, S. 2002. Soil disturbance and 10-year growth response of coast Douglas- Fir on nontilled skid trails in the Oregon Cascades. Canadian J. of Forest Research. 32: 2. 233-246.
7.Hosseini, S.A. 2003. Planning of forest roads network using GIS. Khiroudkenar forest. Ph.D. thesis. Tarbiat Modares Univ. Tehran, Iran. 145p. (In Persian)
8.Imani, P., Najafi, A., and Ghajar, E. 2013. Forest road design using the shortest path algorithm and GIS. J. of Forest and Poplar. 20: 3. 471-460. (In Persian)
9.Kooshki, M., Hayati, E., Rafatnia, N., and Ahmadi, M.T. 2012. Using GIS to evaluateand design skid trails for forest products. Taiwan J. of Forest Science.27: 1. 117-24. (In Persian).
10.Lotfalian, M., Shirvani, Z., and Naghavi, H. 2009. Investigation of effective factors on skid roads erosion. Iranian J. of Forest. 1: 2. 115-124. (In Persian)
11.Malchzewski, J. 1999. GIS and multi-criteria decision analysis. New York: John Wiley & Sons, 392p.
12.Mohammadi Samani, K., Hosseini, S.A., Lotfalian, M., and Najafi, A. 2010. Caspian J. of Environmental Science. 8: 151-162. (Translated In Persian) 13.Parsakhoo, A., and Yazdani, M. 2021. Determination of the most appropriate recommended route using analytical hierarchy process (AHP) of forest road network evaluation criteria in geographical information system (GIS). J. of Environmental Science and Technology. 23: 3. 227-236. (In Persian)
14.Qajar, A. 2005. Review and provide appropriate road network, in order to optimize themanagement offorestry. Dissertation MA Forestry University Natural Resources Gillan. 72p.
15.Rafiee, A. 2005. Study performance distributed and congestion network ways forest to exit timber. Dissertation MA Forestry University Natural Resources Sari. 139p. (In Persian)
16.Ramazanpoure Azar, S., Akbari, H., and Lotfalian, M. 2017. Forest skid roads planning using geographic information system (GIS) and analytic hierarchy process (AHP): (Case Study: Darabkola forest). Scientific J. of Wood and Forest Science and Technology Research.24: 3. 49-66. (In Persian)
17.Rogers, W.L. 2005. Automating contour based route projection for preliminary forestry. Road Design, Using GIS MSc. Thesis, Washington State University, Collage of Forest Resources, 59p.
18.Rogers, W.L., and Schiess, P. 2001. Pegger and road view Anew GIS tool to assist engineers in operations planning. Proceedings, International Mountain Logging and eleventh pacific Northwest Skyline Symposium. Dec. 2001. University of Washington. Seattle.pp. 177-183. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 644 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 320 |