
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 623 |
تعداد مقالات | 6,502 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,647,441 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,248,316 |
تحلیل آسیب پذیری و تعیین پهنه های ریسک پذیرخشکسالی هواشناسی (منطقه پژوهش: استان خراسان شمالی) | ||
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک | ||
دوره 28، شماره 3، مهر 1400، صفحه 191-205 اصل مقاله (1.68 M) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwsc.2022.18841.3434 | ||
نویسندگان | ||
علیرضا اسلامی* 1؛ سید جواد میری سلیمان2؛ مرضیه رشیدی جوشقان3 | ||
1عضو هیات علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری (سازمان تات) | ||
2محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان شمالی | ||
3مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی | ||
چکیده | ||
چکیده سابقه و هدف: امروزه تصمیم گیران در مواجهه با خشکسالی، نگاه مدیریت تلفیقی مدیریت بحران و خطرپذیری را به صورت توأمان مدنظر دارند. تاکنون استان خراسان شمالی خسارت زیادی را از ناحیه مخاطره خشکسالی متحمل شده است. از این رو در منطقه مورد پژوهش، تعیین میزان آسیب پذیری و نوع وضعیت خطرپذیری خشکسالی هواشناسی به ویژه در سه دهه اخیر، مسئله اصلی مورد این تحقیق میباشد. مواد و روشها: به منظور تعیین وضعیت خشکسالی هواشناسی، در این تحقیق از شاخص دهکها (Deciles Index; DI) استفاده شد. ابتدا آمار بارندگی ماهانه مربوط به 27 ایستگاه هواشناسی منتخب در منطقه جمعآوری و مورد آزمون صحت، دقت و همگنی داده ها طی دوره مشترک 2015-1990 قرار گرفت. برای هر یک از ایستگاههای موردنظر، فاکتور درصد فراوانی وقوع خشکسالیهای هواشناسی در مقیاس زمانی سالانه تعیین شد. سپس شاخص خطر خشکسالیDrought Hazard Index; DHI)) با اختصاص اوزان و درجات برای هریک از شدت های مختلف استخراج گردید. همچنین میزان آسیب پذیری خشکسالی هواشناسی با استفاده از شاخصهای فیزیکی و اقتصادی - اجتماعی محاسبه شد و بدنبال آن پهنه های آسیب پذیر خشکسالی نیز تعیین گردید. در نهایت براساس دو عامل استعداد خطر خشکسالی و میزان آسیب پذیری، میزان ریسک خشکسالی Drought Risk quantification)) محاسبه شد و سپس پهنه های خطرپذیر خشکسالی هواشناسی تعیین گردید. یافتهها: نتایج پژوهش در خصوص وضعیتهای خشکسالی نشان داد که شدیدترین خشکسالیها در سالهای 1990، 1995، 2001 و 2008 در منطقه به وقوع پیوسته است. براساس شاخص خطر خشکسالی، نتایج نشان داد که پهنه جنوب غربی منطقه و قسمتی از شمال شرقی آن به گسترهای معادل 41.13درصد از مساحت استان خراسان شمالی، مستعد خطر وقوع خشکسالی هواشناسی شدید میباشد. بیشترین وسعت منطقه (64.36 درصد مساحت) واقع در بخش وسیعی از شرق استان، آسیبپذیری خشکسالی شدید داشته است. به طور کلی حدود 85 درصد از کل سطح استان خراسان شمالی تحت تاثیر آسیبپذیری شدید تا متوسط قرار گرفته است. همچنین تقریبا در حدود 75 درصد از کل سطح استان، دارای ریسک خشکسالی متوسط تا شدید بوده است. نتیجهگیری: نتایج این تحقیق بیانگر آنست که خطرات و آسیب پذیری ناشی از خشکسالی هواشناسی استان خراسان شمالی را بطور جدی تهدید می کند. نقشه های خطرپذیری خشکسالی هواشناسی می تواند به عنوان ابزار مناسب هشدار دهنده در برنامه اقدامات کاهش خطر برای کلیه سیاست گذاران، مدیران و ذینفعان منطقه مورد تحقیق باشد. این موضوع، در برنامهریزی فعالیت های کشاورزی، استفاده بهینه از منابع آب و مدیریت آب سبز، به ویژه در این استان که معیشت بهره برداران کشاورزی آن به زراعت دیم نیز وابسته می باشد، اهمیت خاصی دارد. واژه های کلیدی: خطرخشکسالی، شاخص آسیب پذیری، مدیریت ریسک، خشکسالی هواشناسی، استان خراسان شمالی. | ||
کلیدواژهها | ||
خطرخشکسالی؛ شاخص آسیب پذیری؛ مدیریت ریسک؛ خشکسالی هواشناسی؛ استان خراسان شمالی | ||
مراجع | ||
1.Behyar, M.B., and Parandeh Khozani, A. 2008. Statistical Study of Isfahan Drought. Journal of Isfahan University of Humanities. 27: 6. 111-125. (In Persian)
2.Ekrami, M., Ekhtesasi, M.R., and Malekinezhad, H. 2013. The Effects and Consequences of Climatic Drought on Time Delay and the Change in Water Discharge of Springs and Qanats (Case study: Yazd - Ardakan Plain). Iran Water Resources Research. 9: 2. 19-26. (In Persian)
3.Ensafi Moqaddam, T. 2007. An Investigation and assessment of climatological indices and determination of suitable index for climatological droughts in the Salt Lake Basin of Iran. Iranian Journal of Rangeland and Desert Research. 14: 2. 271-288.
4.Eslami, A.R., and Shokohi, A.R. 2013. Comparison of Meteorological Drought Performance in Sub-Mediterranean Regions (Case Study: Mazandaran Watersheds). Proceedings of the Third National Conference on Comprehensive Water Resources Management. University of Mazandaran-Sari. 289p. (In Persian) 5.Ghaseminejad, S., Soltani, S., and Soffianian, A. 2014. Drought Risk Assessment in Isfahan Province. JWSS- Journal of Water and Soil Science.18: 68. 213-225. (In Persian)
6.Gibbs, W.J., and Maher, J.V. 1976. Rainfall Deciles as Drought Indicats. Australian Bureau of Meteorology. Bulletin / Bureau of meteorology; no. 48. Melbourne, Australia, 33p.
7.Hisdal, H., and Tallaksen, L. 2003. Estimation of regional meteorological and hydrological drought characteristic: a case study for Denmark, Journal of Hydrology, 281: 230-247.
8.Kamali, B., HoushmandKouchi, D., Yang, H., and Abbaspour, K. 2017. Multilevel Drought Hazard Assessment under Climate Change Scenarios in Semi-Arid Regions, A Case Study of the Karkheh River Basin in Iran, Water, 9:241.1-17.Doi: 10.3390/w9040241.
9.Keyantash, J., and Dracup, J.A. 2002.The Quantification of Drought: An Evaluation of Drought Indices. Bulletin of the American Meteorological Society,pp. 1167-1180.
10.Khademipour, G., Saberi Anari, S.M., Nekoyi Moghadam, M., Masoudi, A., and Jafari Baghini, R. 2018. Comprehensive Assessment and Zonation of Drought Risk and Vulnerability in Kerman Province. Health in Emergencies and Disasters Quarterly (HDQ). 3: 2. 113-120.
11.Maccioni, P., Kossida, M., Brocca, L., and Moramarco, T. 2014. Assessment of the Drought Hazard in the Tiber River Basin in Central Italy and a Comparison of New and Commonly Used Meteorological Indicators, ASCE, 05014029-1.
12.Mohammadian, A., Kouhi, M., Adineh Baigi, A., Rasouli, S.J., and Bazrafshan, B. 2010. Comparison of drought monitoring using SPI, DI and PNI indices and their zoning (Case study: North Khorasan Province). Journal of Soil and Water Conservation Research. 17: 1. 177-184.
13.Mohan, S., and Sahoo, P.K. 2008. Stochastic simulation of droughts, Hydrological Processes, 22: 854-862.
14.Nasri, M., and Modarres, R. 2008. Regional drought analysis of Ardestan region based on two drought indices. Journal of Research and Constructionin Natural Resources. 76: 3. 167-176.(In Persian)
15.Rajsekhar, D., Singh, V.P., and Mishra, A.K. 2015. Integrated drought causality, hazard, and vulnerability assessment for future socioeconomic scenarios: An information theory perspective. Journal of Geophysical Research-Atmospheres, 120: 6346-6378. Doi: 10.1002/ 2014 JD022670. (Publisher: American Geophysical Union and Wiley).
16.Shahid, S., and Behravan, H. 2008. Drought risk assessment in the western part of Bangladesh. Journal of the International Society for the Prevention and Mitigation of Natural Hazards.46: 3. 391-413.
17.Singh, V.P. 2013. Entropy Theoryand its Applications in Water and Environmental Engineering, John Wiley, Hoboken, N. J., USA. 640p.
18.Wilhite, D.A., and Vanyarkho, O.V. 2000. Chapter 18 Drought: Pervasive Impacts of a Creeping Phenomenon. Drought Mitigation Center Faculty Publications. I: 71: 245-255.
19.Wu, H., Leen-Kiat, S., Samal, A., and Chen, X.H. 2007. Trend analysisof streamflow drought events in Nebraska. Water Resources Management, 22: 2. 145-164.
20.Zhao, J., Zhang, Q., Zhu, X., Shen, Z.,and Yu, H. 2020. Drought risk assessment in China: Evaluation framework and influencing factors. Geography and Sustainability J. 1: 220-228. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 457 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 283 |