دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

 آمار

تعداد نشریات13
تعداد شماره‌ها646
تعداد مقالات6,748
تعداد مشاهده مقاله9,384,167
تعداد دریافت فایل اصل مقاله8,753,901
کریمی دستگردی, زهرا, محمدی, شهرام, هوشمند, سعداله, ربیعی, محمد. (1400). تأثیر شرایط تنش آبی بر عملکرد، شاخص برداشت و عقیمی خوشه در ژنوتیپ‌های گندم (Triticum aestivum .L) در شرایط گلخانه‌ای. , 14(3), 27-42. doi: 10.22069/ejcp.2022.18190.2347
زهرا کریمی دستگردی; شهرام محمدی; سعداله هوشمند; محمد ربیعی. "تأثیر شرایط تنش آبی بر عملکرد، شاخص برداشت و عقیمی خوشه در ژنوتیپ‌های گندم (Triticum aestivum .L) در شرایط گلخانه‌ای". , 14, 3, 1400, 27-42. doi: 10.22069/ejcp.2022.18190.2347
کریمی دستگردی, زهرا, محمدی, شهرام, هوشمند, سعداله, ربیعی, محمد. (1400). 'تأثیر شرایط تنش آبی بر عملکرد، شاخص برداشت و عقیمی خوشه در ژنوتیپ‌های گندم (Triticum aestivum .L) در شرایط گلخانه‌ای', , 14(3), pp. 27-42. doi: 10.22069/ejcp.2022.18190.2347
کریمی دستگردی, زهرا, محمدی, شهرام, هوشمند, سعداله, ربیعی, محمد. تأثیر شرایط تنش آبی بر عملکرد، شاخص برداشت و عقیمی خوشه در ژنوتیپ‌های گندم (Triticum aestivum .L) در شرایط گلخانه‌ای. , 1400; 14(3): 27-42. doi: 10.22069/ejcp.2022.18190.2347

تأثیر شرایط تنش آبی بر عملکرد، شاخص برداشت و عقیمی خوشه در ژنوتیپ‌های گندم (Triticum aestivum .L) در شرایط گلخانه‌ای

مجله تولید گیاهان زراعی
مقاله 3، دوره 14، شماره 3، مهر 1400، صفحه 27-42    اصل مقاله (1.91 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/ejcp.2022.18190.2347
نویسندگان
زهرا کریمی دستگردی* 1؛ شهرام محمدی2؛ سعداله هوشمند2؛ محمد ربیعی3
1دانشجوی دکتری، گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
2استاد، گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
3استادیار، گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
چکیده
سابقه و هدف: گیاهان در شرایط مزرعه‌ای در معرض تنش خشکی قرار دارند. وقوع این خشک‌سالی‌ها، اثر بسیار زیان‌باری را بر بخش ‌های کشاورزی و اقتصادی کشور تحمیل کرده است. پاسخ گیاهان به تنش خشکی به نوع، شدت تنش، مدت تنش، گونه گیاهی و مرحله وقوع تنش بستگی دارد. تحقیقات نشان داده است که تنش ﺭﻃﻮﺑﺖ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﭘﻨﺠﻪ‌ﺯﻧﻲموجب کاهش تعداد پنجه بارور می‌شود. تنش در مرحله تلقیح گل‌ها وزن و تعداد دانه را کاهش داده و باعث عقیمی خوشه می‌شود و ﺗﻨش ﺭﻃﻮﺑﺖ ﺩﺭ ﻃﻮل دوره ﭘﺮ ﺷﺪن دﺍﻧﻪ تولید دانه‌های ﭼﺮﻭکیده می‌کند. هدف از این مطالعه بررسی اثر حالت‌های مختلف تنش آبی بر عملکرد، اجزای عملکرد و عقیمی انتهایی خوشه در ژنوتیپ‌های گندم بود.
مواد و روش‌ها: به منظور بررسی تأثیر سه رژیم متفاوت تنش خشکی بر عقیمی گندم و عملکرد دانه، سه آزمایش جداگانه یکی تحت شرایط بدون تنش، تنش در مرحله تقسیم زایشی (مراحل 40-49 زیداکس) و شرایط مداوم تنش تا 30% ظرفیت زراعی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و ده تیمار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال 1398 انجام شد. ارقام مورد بررسی در این آزمایش شامل الوند، روشن، بک‌کراس‌روشن، ژنوتیپ‌های در دست اصلاح Ehdaei 81 ، Ehdaei 82 ، Ehdaei 79، ژنوتیپ‌های خارجی Oxley، ChineseSpring ، 604 و ژنوتیپ DN11 بودند.
یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که از لحاظ اکثر صفات، بین ژنوتیپ‌ها اختلاف معنی‌دار وجود داشت. عکس العمل ارقام گندم در سه آزمایش متفاوت بود ولی تنش خشکی در همه‌ی انواع تنش‌ها موجب کاهش صفات مورد ارزیابی گردید. تحت شرایط تنش در مرحله میوز و تنش در 30% ظرفیت زراعی، بیشترین میزان عملکرد دانه را ژنوتیپ اکسلی (به ترتیب 3/53 و 3/35 گرم در بوته) به خود اختصاص داد و ژنوتیپ 604 بیشترین تعداد بذر بارور و کمترین مقدار گلچه عقیم را تولید نمود. بیشترین میزان شاخص عقیمی انتهایی سنبله اصلی در شرایط تنش در مرحله میوز و تنش 30% ظرفیت زراعی در ژنوتیپ‌های Ehdaei 81 و Ehdaei 79 به ترتیب با میانگین 0/57 و 0/51 مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: تنش خشکی در همه انواع تنش موجب کاهش صفات مورد ارزیابی گردید. در اثر وقوع تنش تعداد گلچه عقیم افزایش و عملکرد کاهش یافت. تنش در مرحله میوز تأثیر بسزایی در افزایش شاخص عقیمی انتهایی سنبله اصلی و شاخص عقیمی کل داشته است و تنش 30% ظرفیت زراعی در کاهش عملکرد دانه و شاخص برداشت و افزایش تعداد پنجه‌های عقیم در ژنوتیپ‌های گندم موثر بوده است.
واژه‌های کلیدی: گندم، شرایط متفاوت آبیاری، عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص عقیمی.
کلیدواژه‌ها
تنش آبی؛ شاخص عقیمی؛ عملکرد؛ گندم
مراجع
 Abdoli, M. and Saeidi, M. 2013. Effect of Drought Stress during Grain Filling on Yield and Its Components, Gas Exchange Variables, and Some Physiological Traits of Wheat Cultivars. J. Agric. Sci. Technol. 17:4.885-898. (In Persian)

  1. Ahmadi-Lahijani, M. and Emam, Y. 2013. Response of Wheat genotypes to terminal drought stress using physiological indices. Journal of Crop Production and Processing. 3:9. 163-176. (In Persian)
  2. Arzani, A., and Ashraf, M. 2017. Cultivated ancient wheats (Triticum spp.): A potential source of health- beneficial food products. Comper. Rev. Food. Sci. F. 16: 3. 477-488.
  3. Amiri, R. Bahraminejad, S. and Sasani, S. 2013. Evaluation of genetic diversity of bread wheat genotypes based on physiological traits in nonstress and terminal drought stress conditions. Cereal Res. 2:4. 289-305. (In Persian)
  4. Behdad, M. Paknejad, F. Vazan, S. Ardakani, M.R. and Nasri, M. 2009. Effect of Drought Stress on Yield and Grain Yield Components in Different Stages of Wheat Cultivation Growth. ESCS.1:2. 143-157. (In Persian)
  5. Day, A.D., and Intalap, S. 1970. Some Effects of soil moisture on the growth of wheat. J. 62:27-29.
  6. Debaeke, P., and Abdellah, A. 2004. Adaptation of crop management to water-limited environments. EJA. 21: 4. 433-446.
  7. Dolferus, R., and Richards, R.A. 2011. Abiotic stress and control of grain number in cereals. Plant Sci. 181: 4. 331-341.
  8. Dolferus, R., Powell, N. JI X., Ravash, R., Edlington, J., Oliver, S., Van Dongen, J., and Shiran, B. 2013. The Physiology of Reproductive-Stage Abiotic Stress Tolerance in Cereals. Molecular Stress Physiology of Plants. Springer India. 193-216.
  9. Fani, A. 2006. Effect of Water-Stress on Sterility in Genotypes of Wheat and its Relationship with Yield. Master Thesis. Shahrekord University. (In Persian)
  10. Farshadfar, E. and Amiri, R. 2016. Assessment of drought resistance in different bread wheat lines using agro-physiological traits and integrated selection index. ESCS. 11:1. 79-91. (In Persian)
  11. Fowler, D.B. 2002. Growth stages of wheat. Agron. Sust. Ain. Dev. Springer. 17: 87-92.
  12. Jamali, K.D., Arain, M.A., and Javad, M.A. 2003. Breeding of bread wheat (Triticum aestivum) for semi- dwarf character and high yield. Wheat Information Service Japan. 96: 11-14.
  13. Jazaeri Nushabadi, M.R. and Rezaei, A.M. 2007. Evaluation of relation between parameters in oat cultivars in water stress and non stress conditions. Agric. 11: 265-278. (In Persian)
  14. Ji, X., Shiran, B., Wan, J., Lewis, DC., Jenkins, C.L.D., Condon, AG., Richards, R.A., and Dolferus, R. 2010. Importance of preanthesis anther sink strength for maintenance of grain number during reproductive stage water stress in wheat. Plant Cell Environ. 33:926-942.
  15. Kafi, M. Borzooei, A. Salehi, M. Kamandi, A. Masumi, A. and Nabati, J. 2009. Physiology of Environmental Stresses in Plants. Jahad of University of Mashhad University Press. 502 p. (In Persian)
  16. Lonbani, M., and Arzani, A. 2011. Morpho-physiological traits associated with terminal droughtstress tolerance in triticale and wheat. Res. 9:1. 315–329.
  17. Majidi Fakhr, F. Paknejad, F. Ilkayi, M. and Khanpour, M. 2011. Investigation of Deformation due to Low Water Stress of Autumn Wheat Cultivars using Drought Resistance Indicators in Karaj Region. J. Agric. Res. 3: 257-267. (In Persian)
  18. Mitra, J. 2001. Genetics and genetic improvement of drought resistance in crop plants. Curr. Sci.80: 758-763.
  19. Mohammady, Sh. Sadatinejad, S.J. and Shiran, B.B. 2006. Which one is responsible for apical sterility in wheat under water–stress conditions, ovule or pollen. Pak. J. Biol. Sci. 15:9. 2808-2811.
  20. Nouri-Ganbalani, A. Nouri-Ganbalani, G. and Hassan-Panah, D. 2009. Effects of drought stress condition on the yield and yield components of advanced wheat genotypes in Ardabil. Iranian, Food Agric. Environ. 7: 228-234. (In Persian)
  21. Raesi, A. 2008. Chromosomal Location of Genes Controlling Water–Stress Induced Apical Sterility of Spike using Candidate Chromosomal Substitution Lines in Wheat (Triticum aestivum L.). Master Thesis. Shahrekord University. (In Persian)
  22. Sangtarash, M.H. 2010. Responses of Different Wheat Genotypes to Drought Stress Applied at Different Growth Stages. Pak. J. Biol. Sci. 13:3. 114-119.
  23. Siani, H.S., and Aspinall, D. 1981. Effects of water deficit on sporogensis in wheat. Ann. Bot. 43: 623-633.
  24. Soleymani, A. 2016. Effect of drought stress on yield and yield components of wheat by ET-HS model. ESCS. 9: 205-215.
  25. Tadesse, W., Solh, M., Braun, H.J., Oweis, T., and Baum, M. 2016. Approaches and Strategies for Sustainable Wheat Production. International Center for Agricultural Research in the Dry Areas. Beirut, Lebanon. 92:9127-9047.
Tricker, P., Elltabti, A., Schmidt, J., and Feary, D. 2018. The physiological and 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 498
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 544


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب