
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 623 |
تعداد مقالات | 6,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,619,643 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,210,503 |
شبیهسازی و پویایی سیستم منابع آب حوضه آبریز هیرمند تحت سناریوهای مدیریتی | ||
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک | ||
دوره 28، شماره 1، فروردین 1400، صفحه 23-43 اصل مقاله (815.63 K) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwsc.2021.18451.3402 | ||
نویسندگان | ||
ندا علی احمدی1؛ ابراهیم مرادی* 2؛ سید مهدی حسینی2؛ علی سردارشهرکی2 | ||
1دانشجوی دکتری گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان | ||
2استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان | ||
چکیده | ||
سابقه و هدف: یکی از مهمترین موضوعات مطرح برای بشر در قرن حاضر دسترسی به منابع آب است. رشد روز افزون جمعیت و گسترش صنعت، توسعه کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک تأمین آب مطمئن را به یکی از چالشهای اساسی تبدیل کرده است. کاهش منابع آب و بحرانی شدن وضعیت آن در بخشهای شرب، کشاورزی، صنعت و زیستمحیطی را با مشکل بزرگی روبهرو ساخته است. یک اصل اساسی و ضروری، رسیدن به تعادل نسبی در زمینه عرضه و تقاضا آب است که با ایجاد نظام جامع مدیریت آب پدیدار میگردد. مواد و روشها: پژوهش حاضر در حوضه آبریز هیرمند در منطقه سیستان و با تأکید بر مسئله جریان رودخانه هیرمند و حجم آب چاهنیمهها در طی سالهای 1397-1379 صورت گرفته است. به منظور کنترل تراز چاهنیمهها، گامهای مدلسازی توسعه داده شد و اساس مسئله در جریان شکلگیری نمودارهای جریان- ذخیره مورد بررسی قرار گرفت. با بکارگیری از نرمافزار Vensim اثر هرکدام از متغیرها، بر روی مسئله شبیهسازی شده و کالیبراسیون و صحتسنجی مدل به روشهای مختلفی مانند آزمونهای آماری مورد برازش قرار گرفته شد. یافتهها: نتایج آزمونها حاکی از آن است که مدل با واقعیت مطابقت داشته است و رفتار مدل مطابق با رفتار سیستم در واقعیت می-باشد. به گونهای که طبق آزمونهای آماری صورت گرفته بین مقادیر مشاهده شده و شبیهسازی شده برای متغیر ذخایر چاه نیمه ضریب تعیین برابر 84/0، خطای جذر میانیگن مربعات ( ) برابر 25/0 و معیار نش- ساتکلیف برابر 77/0 در سال 1397 میباشد. براساس یافتههای بدست آمده، مقادیر تقاضا برای نیازهای مختلف کشاورزی، شرب و محیط زیست در سالهای آینده افزایش مییابد. میزان کل تقاضا در سال 1410 از 01/1350 به 93/1515 میلیون متر مکعب میرسد که تأمین نیازها با وجود کاهش منابع سیستم غیر ممکن خواهد شد. بیشترین افزایش در میزان تقاضاها در بخش کشاورزی و شرب خواهد بود. نتایج حاصل از سناریوها نشان میدهد که سیاستهای راندمان آبیاری 70 درصد در بخش کشاورزی و کاهش تلفات آب (کاهش تبخیر به میزان 50%) مبتنی بر سناریوهای پیشنهادی توسط مدل اجرا گردید. نتیجهگیری: نتایج نشان میدهد که سیاستهای راندمان آبیاری 70 درصد در بخش کشاورزی و کاهش تلفات آب (کاهش تبخیر به میزان 50%) مبتنی بر سناریوهای پیشنهادی توسط مدل اجرا گردید. با بررسی نتایج این سناریوها مشاهده میگردد که هر یک از این راهکارها، باعث کاهش کمبود آب در سالهای آتی میگردد ولی بهترین نتیجه در سناریوی اول (راندمان آبیاری 70 درصد در بخش کشاورزی) حاصل شده است. در حالت کلی یافتهها نشان میدهد که ادامه روند مصرف فعلی و به تبع آن ادامه برداشت از منابع آب با همین روند، اثرات جبران ناپذیری در پی خواهد داشت. در این وضعیت مدلسازی مصرف بهینه در بخش های مختلف، رعایت شرایط حدی و فرهنگسازی مبتنی بر عدم اسراف جزو مسائل کلیدی در مدیریت بحران می باشد و یکی از اساسی ترین پایههای مدیریت مصرف می باشد. | ||
کلیدواژهها | ||
مدیریت منابع آب؛ پویایی سیستم؛ مدلسازی و شبیهسازی؛ حوضه آبریز هیرمند؛ Vensim | ||
مراجع | ||
1.Alami, M.T., Aghabalai, B., Ahmadi, M.H., and Farzin, S. 2015. Optimal Allocation of Water Resource Systems Using Dynamic System, Journal of Water Resources Engineering, Seventh Year,Pp: 99-99.
2.Atay Kia, A., Shahbazi, A.R., and Ramesht, M.H. 2017. Geomorphological development of wells, Geographical studies of arid regions, 6: 24. 118-104.
3.Azizi, Q.H., Nazif, S., and Abbasi, F. 2017. Evaluation of Operation Performance of Urmia Catchment Dams Using Systems Dynamics Approach, Geographical Studies of Dry Areas, Volume 7, Number Twenty-Five, pp. 63-48.
4.Chen, Z., and Wei, S. 2014. Application of system dynamics to water security research. Water resources management, 28: 2. 287-300.
5.Elsawah, S., Pierce, S.A., Hamilton, S.H., Delden, H.V., Haase, D., Elmahdi, A., and Jakeman, A.J. 2017. An overview of the system dynamics process for integrated modelling of socio-ecological systems: Lessons on good modelling practice from five case studies, Environmental Modelling & Software, volume 93, July 2017, Pp: 127-145.
6.Forrester, J.W. 1961. Industrial dynamics, 1nd edn, [Cambridge, Mass.] M.I.T. Press, England, 464p.
7.Jalali, M., Sharafi Avarzaman, Z., Rahmandad, H., and Ammerman, A. 2016. Social influence in childhood obesity interventions: a systematic review. Obesity Reviews, 17: 9. 820-832.
8.Loucks, D.P., Stedinger, J.R., and Haith, D.A. 1981. Water resources systems planning and analysis. 1th Ed., Prentice Hall, Englewood Cliffs, New York.
9.Loucks, D.P., Beek, E.V., Stedinger, J.R., Dijkaman, J.P.M., and Villars, M.T. 2005. Water resources system planning and management: An Introduction to methods, models and application. 1th Ed., UNESCO, Paris.
10.Mehr Azar, A., Masah Boani, A.R., Mashal, M., and Rahimi-Khob, H. 2017. Integrated Modeling of Water Resources, Agricultural and Socio-Economic Systems of Hashtgerd Plain with Dynamic Systems Approach, Water and Irrigation Management,6: 2. 279-263.
11.Niazi, A.S., Prasher, J., and Adamowski, T. Gleeson. 2014. A System Dynamics Model to Conserve Arid Region Water Resources through Aquifer Storage and Recovery in Conjunction with a Dam. Sirick, Iran, 6: 12. 3957-3959.
12.Rajaian, M.P.M. 2013. Dynamic Systems Simulation with Vensim Software, Ferdowsi University of Mashhad Publications, Second Edition, 212p.
13.Read, L., Madani, K., and Inanloo, B. 2014. Optimality versus stability in water resource allocation, Journal of Environmental Management, 133: 343-354.
14.Sabaghi, M., Shahnazari, A., and Ziai, A.N. 2018. Simulation and Evaluation of Water Evaluation Index of Shahid Yaghoubi Reservoir Dam Using System Dynamics Analysis, Journal of Abkhiz Basin Management, Eighth Year, 16: 200-188. 15.Senge, P.M. 1990. The Fifth Discipline, the Art & Practice of the Learning Organization, New York: Currency Doubleday, New York.
16.Sheikh Khozani, Z., Hosseini, Kh., and Rahimian, M. 2011. Modeling Multipurpose Fuel Operation Using System Dynamics, Journal of Modeling in Engineering, Eighth Year, 21: 67-57.
17.Soltani, M., and Alizadeh, H.A. 2018. Integrated Management of Agricultural Water at the Watershed Scale (IWMsim) with System Dynamics Approach, Journal of Water and Soil Conservation, 7: 2. 69-90.
18.Song, C., Yan, J., Sha, J., He, G., Lin, X., and Ma, Y. 2018. Dynamic Modeling Application for Simulating Optimal Policies on Water Conservation in Zhangjiakou City, China, Journal of Cleaner Production.
19.Stave, K. 2010. Participatory system dynamics modeling for sustainable environmental management: Observations from four cases. Sustainability,2: 9. 2762-2784.
20.Sun, Y., Liu, N., Shang, J., and Zhang, J. 2016. Sustainable utilization of water resources in China: A system dynamics model, Journal of Cleaner Production, doi: 10.1016/ jjclepro.2016.07.110.
21.United Nations-Water. 2005. A gender perspective on water resources and sanitation. Interagency task force on gender and water. In: The 12th Session of the Commission on Sustainable Development.
22.United Nations-Water. 2008. Status report on integrated water resources management and water efficiency plans. In: The 16th Session of the Commission on Sustainable Development.
23.Ventana Systems, Inc. 2004. Vensim5 User’s Guide, Ventana Systems. Harvard, MA, USA.
24.Wang, X.J., Zhang, J.Y., Liu, J.F., Wang, G.Q., He, R.M., Elmahdi, A.,and Elsawah, S. 2011. Water resources planning and management basedon system dynamics: A case study of yulin city. Environ. Dev. Sustain,29: 13. 331-351.
25.Xing, L., Xue, M., and Hu. 2019. Dynamic simulation and assessment of the coupling coordination degree of the economy- resource- environment system: Case of Wuhan City in China, Journal of Environmental Management. 230: 474-487.
26.Zarghami, S.A., Gunawan, I., and Schultmann, F. 2018. System Dynamics Modelling Process in Water Sector: a Review of Research Literature, Systems research behavioral science, 35: 6.
27.Zhang, F., Liu, X., Zhang, J., Wu, R., Ma, Q., and Chen, Y. 2017. Ecological vulnerability assessment based on multi-sources data andSD model in Yinma River Basin, China, Ecological Modelling, 349: 41-50. 28.Zhang, Y., and Shao, Q. 2018. Uncertainty and its propagation estimation for an integrated water system model: An experiment from water quantity to quality simulations, Journal of Hydrology, 565: 623-635.
29.Zomorodian, M., Lai, S.H., Homayounfar, M., Ilbrahim, S., Fatemi, S.E., and El-Shafie, A. 2018. The state-of-the-art system dynamics application in integrated water resources modeling, Journal of Environmental Management, 227: 294-304. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 741 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 660 |