
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 623 |
تعداد مقالات | 6,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,621,956 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,211,537 |
بررسی رابطه عملکرد دانه و روغن با برخی صفات مورفولوژیک در کنجد بهوسیله روشهای تجزیه چند متغیره | ||
مجله تولید گیاهان زراعی | ||
مقاله 12، دوره 12، شماره 3، آذر 1398، صفحه 119-208 اصل مقاله (423.06 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/ejcp.2019.16659.2240 | ||
نویسندگان | ||
رقیه امینیان* 1؛ مهسا قاسمی پناه2؛ مجید غلامحسینی3؛ فرهاد حبیب زاده4 | ||
1دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین | ||
2استادیار گروه ژنتیک و بهنژادی گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بینالمللی امام خمینی | ||
3ستادیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی | ||
4استادیار دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین | ||
چکیده | ||
بیش از 90 درصد از کل روغن مصرفی کشور از خارج وارد میشود، لذا توسعه کشت دانههای روغنی و گسترش برنامههای پژوهشی در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد. تنش کمبود آب یکی از مهمترین تنشهای محیطی میباشد که تولید موفقیت آمیز محصولات زراعی را به ویژه در نواحی خشک و نیمه خشک با محدودیت روبرو ساخته است. کنجد یکی از مهمترین محصولات اقتصادی دانهای است که سازگاری خوبی با نواحی خشک و نیمه خشکی مانند ایران دارد. از آنجایی که عملکرد یک صفت پیچیده و تحت کنترل تعداد زیادی ژن است، لذا اثر هر ژن کوچک بوده و عوامل محیطی میتوانند تاثیر زیادی بر آن داشته باشند. بنابراین شناسایی اجزاء عملکرد که دارای وراثت پذیری بیشتری نسبت به عملکرد هستند و از طرفی همبستگی بالایی با عملکرد دارند میتواند کارایی انتخاب را افزایش دهد. پس در برنامههای به نژادی، بررسی اجزای عملکرد و نحوه تأثیرگذاری آنها بر یکدیگر برای رسیدن به عملکرد بالا اهمیت خاصی دارد. یکی از روشهای تجزیه و تحلیل اجزای عملکرد روش رگرسیون گام به گام است. در این روش صفاتی که بیشترین سهم را در تبیین تغییرات عملکرد دارند از بین تعداد بسیار زیادی صفت مشخص میشوند. شناسایی صفات مناسب و مؤثر بر عملکرد میتواند مبنای انتخاب در برنامههای بهنژادی باشد و برای افزایش عملکرد دانه مورد استفاده قرار گیرد. مواد و روشها: این پژوهش به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، در تابستان سال 1395 اجرا گردید. دو عامل شامل رژیم آبیاری (عامل اصلی) و رقم (عامل فرعی) مورد بررسی قرار گرفتند. رژیم آبیاری در دو سطح شامل آبیاری پس از مصرف 40 درصد رطوبت قابل استفاده در خاک (بدون تنش) و آبیاری پس از مصرف 80 درصد رطوبت قابل استفاده در خاک (تنش کم آبیاری) در کرتهای اصلی و تعداد 6 رقم کنجد به نامهای هلیل، دشتستان 2، داراب 1، اولتان، یلو وایت و ناز تک شاخه در کرتهای فرعی در نظر گرفته شدند. تجزیه همبستگی، رگرسیون گام به گام، تجزیه به مؤلفههای اصلی و تجزیه علیت برای تجزیه و تحلیل اجزاء عملکرد استفاده شد. تجزیه همبستگی، رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت با نرم افزار SPSS نسخه 23، تجزیه به مؤلفههای اصلی و رسم نمودارهای دو بعدی با نرم افزار Minitab نسخه 17 انجام شد. صفات مورد اندازه گیری شامل عملکرد دانه، وزن خشک گیاه، ارتفاع، تعداد شاخههای فرعی، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه درکپسول، وزن هزار دانه، درصد روغن، عملکرد روغن، درصد پروتئین دانه و عملکرد پروتئین دانه بودند. یافتهها: در هر دو شرایط بدون تنش و تنش، بیشترین همبستگی مثبت و معنیدار بین عملکرد دانه و عملکرد روغن مشاهده گردید. در شرایط بدون تنش، به ترتیب صفات تعداد دانه در کپسول، تعداد کپسول در گیاه و درصد روغن به عنوان متغیرهای تاثیرگذار مثبت بر عملکرد دانه بودند. صفت وزن هزار دانه بیشترین اثر مستقیم مثبت را بر درصد روغن داشت. در شرایط تنش، درصد پروتئین و تعداد شاخه فرعی به ترتیب دارای بیشترین اثر منفی بر عملکرد دانه بودند. درصد پروتئین بیشترین اثر مستقیم مثبت را بر درصد روغن روغن داشت. تجزیه به مؤلفههای اصلی نشان داد که در شرایط بدون تنش صفات عملکرد دانه، تعداد کپسول، عملکرد روغن و عملکرد پروتئین همبستگی بالایی با مؤلفه اصلی اول داشتند و 1/51 درصد از تغییرات را توجیه نمودند. بر اساس این مؤلفه ارقام اولتان و دشتستان از نظر عملکرد دانه، روغن و پروتئین در وضعیت بهتری نسبت به سایر ارقام قرار داشتند. در شرایط تنش صفات عملکرد دانه، عملکرد روغن و عملکرد پروتئین همبستگی بالایی با مؤلفه اول داشتند و 5/37 درصد از تغییرات را توجیه نمودند. | ||
کلیدواژهها | ||
تجزیه به مؤلفههای اصلی؛ تجزیه علیت؛ تنش؛ رگرسیون گام به گام | ||
مراجع | ||
Agrama, H.A.S. 1996. Sequential path analysis of grain yield and its components in maize. Plant Breed. 115: 343-346.
2.Akbar, F., Rabbani, M.A., Shinwari, Z.K., and Khan, S.J. 2011. Genetic divergence in sesame (Sesamum indicum L.) landraces based on qualitative and quantitative traits. Pakistan J. Bot. 43: 6. 2737-2744.
3.Asghari, A., Dargahi, Y., Rasulzadeh, A., and Ahmadian, M. 2013. Study of sesame (Sesame indicum L.) cultivars based on morphological characteristics under water deficit stress condition using factor analysis. Iran. J. Filed Crop Sci. 11: 4. 593-607. (In Persian)
4.Askari, A., Zabet, M., Ghaderi, M.G., Samadzadeh, A.R., and Shorvazdi, A. 2016. Choose the most important traits affecting on yield of some sesame genotypes (Sesamum indicum L.) in normal and stress conditions. J. Crop Breed. 8: 18. 78-87. (In Persian)
5.Blum, A. 2010. Plant Breeding for Water-Limited Environments. Springer press, New York, 272 p.
6.Costa, J.M., Ortuno, M.F., Lopes, C.M., and Chaves, M.M. 2012. Grapevine varieties exhibiting differences in stomatal response to water deficit. Funct. Plant Biol. 39: 179-189.
7.Dargahi, Y., Asghari, A., Shokrpour, M., Rasulzadeh, A., Garib Eshgi A., and Shiri, M.R. 2011. Evaluation of water stress tolerance in sesame varieties based on tolerance indices. J. Agric. Sci. Sustain. Prod. 21: 3. 111-133. (In Persian)
8.Dilip, K., Ajumdar, M., and Roy, S. 1991. Response of summer sesame (Sesamum indicum) to irrigation, row spacing and plant population. Indian J. Agro. 37: 758-762.
9.Dini-Torkamani, M.R., and Carapetion, J. 2008. An Investigation of physical and chemical characteristics of seed in ten Sesame (Sesamum indicum L.) Vareities. Iran. J. Biol. 20: 4. 327-333. (In Persian)
10.Falconer, D.S. 1960. Introduction to quantitative genetics. The Ronald press company, New York, 365p.
11.Farahbakhsh, S., and Farahbakhsh, H. 2014. Effect of drought stress on yield and yield components of sesame cultivars under kerman condition (Sesamum indicum L.). Iran. J. Field Crops Res., 12: 4. 776-783. (In Persian)
12.Gholinezhad, E. 2017a. Effect of two species mycorrhizal fungi on quantitative and qualitative yield of sesame (Sesamum indicum L.) landraces in different levels of drought stress. Iran. J. Field Crops Res. 15: 1. 150-167. (In Persian)
13.Gholinezhad, E. 2017 b. Using the productivity effort, quantity and quality yield to identify sesame tolerant landraces to drought in symbiosis with mycorrhiza. Elect. J. Crop Prod. 10: 1. 75-94. (In Persian)
14.Hatamzadeh, H. 2011. Determining of effective traits on rapeseed seed yield under semi cold rainfed conditions. Iran. J. Field Crops Res. 9: 2. 248-257. (In Persian)
15.Jaleel, C.A., Manivannan, P., Lakshmanan, G.M.A., Gomathinayagam, M., and Panneerselvam, R. 2008. Alterations in morphological parameters and photosynthetic pigment responses of Catharanthus roseus under soil water deficits. Colloids Surf. B: Bio interfaces, 61: 298-303.
16.Johnson, R.A., and Wichern, D.W. 1996. Applied Multivariate Statistical Analysis. Prentice Hall press, India.773p.
17.Khajepur, M.R. 1999. Production of industrial crops. Jahad-e-Daneshgahi press. 272p. (In Persian)
18.Manivannan, N., Alagarsamy, R., Ganesa, J., and Sivasubra-manian, V. 1993. Multiple regression analysis in sesame. Sesame and safflower News Letter. 8: 58-59.
19.Masoudi, B. 2019. An evaluation of the relationship between seed yield and oil percentage with some important agronomic traits in sesame by using path analysis and principal component analysis. Iran. J. Field Crops Res. 17: 1. 99-110. (In Persian)
20.Moosavi, S.S., Abdollahi, M.R., Ghanbari, F., and Kanouni, H. 2016. Detection and selection of effective traits on seed yield in chickpea (Cicer arientinum L.) under normal moisture condition. J. Plant Prod. 39: 1. 119-131. (In Persian)
21.Morris, J.B. 2002. Food, industrial nutraceutical and pharmaceutical uses of sesame genetic resources. In: Trends in New Crops and New Uses, Janick, J., and Whipkey A. (Eds.). ASHS Press, Alexandria, V.A. Pp: 153-156.
22.Omidi, A.H. 2009. Effect of Drought Stress at Different Growth Stages on Seed Yield and some Agro-physiological Traits of Three Spring Safflower Cultivars. Seed and Plant Prod. J. 25: 1. 15-25. (In Persian)
23.Parsaeian, M., Mirlohi, A., and Saeedi, G. 2011. Study of genetic variation in sesame (Sesamum indicum L.) using agro-morphological traits and ISSR markers. Russ. J. Genet. 47: 3. 314-321.
24.Rafiq, C.M., Rafique, M., Hussain, A., and Altaf, M. 2010. Studies on heritability, correlation and path analysis in maize (Zea mays L.). J. Agric. Res. 48: 35-38.
25.Rahimi, M.H., Houshmand, S., and Khodambashi, M. 2016. Determination of the most important agronomic traits affecting seed yield in lentil (Lens culinaris Medik.) recombinant inbred lines. Iran. J. Crop Sci. 18: 2. 161-177. (In Persian)
26.Ramazani, S.H.R., and Mansouri, S. 2017. Relationships of Quantitative Traits in Advanced Lines of Sesame. J. Crop Breed. 9: 23. 58-66. (In Persian)
27.Suja, K.P., Abraham, J.T., Thamizh, S.N., Jayalekshmy, A., and Arumughan, C. 2004. Antioxidant efficacy of sesame cake extract in vegetable oil protection. Food Chem. 84: 393-400.
28.Ucan, K., Killi, F., Gencoglan, C., and Merdun, H. 2007. Effect of irrigation frequency and amount on water use efficiency and yield of sesame (Sesame indicum L.) under field conditions. J. Field Crops Res. 101: 249-258.
29.Zahedi, F., Mohammadi, M., Nabati Ahmadi, D., and Karimizadeh, R. 2016. Path analysis to study morpho-physiological traits, yield and traits related to yield of lentil genotypes under rain fed condition. J. Plant Prod. 39: 2. 71-89. (In Persian)
30.Zeinali, H., Mirlohi, A., and Safaii, L. 2006. Evaluation of relationship between grain yield and yield components in sesame (Sesamum indicum L.). Res. Agri. Sci. 2: 1-9. (In Persian)
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 480 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 358 |