
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 622 |
تعداد مقالات | 6,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,616,709 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,206,514 |
تحلیل وضعیت کیفیت و پهنهبندی نیترات منابع آب زیرزمینی استان البرز (دشت هشتگرد) | ||
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک | ||
مقاله 7، دوره 26، شماره 5، آذر و دی 1398، صفحه 113-130 اصل مقاله (4.46 M) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwsc.2020.16571.3185 | ||
نویسندگان | ||
فرشید صفری1؛ افسانه شهبازی* 2؛ حامد کتابچی3 | ||
1دانش آموخته کارشناسی ارشد آلاینده های محیط زیست،پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
2دانشیار گروه فناوریهای محیط زیست، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. | ||
3استادیار گروه مهندسی منابع آب، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
زمینه و هدف : ورود آلایندهها از طریق توسعه شهری، فعالیتهای کشاورزی و صنعتی به همراه تغییرات اقلیمی از جمله مواردی هستند که همواره بر روی کیفیت منابع آب زیرزمینی تاثیرگذار هستند. آب زیرزمینی از منابع ارزشمندی است که در صورت بیتوجهی و مدیریت نامناسب میتواند انتقال آلایندههای شیمیایی توسط منابع شهری، صنعتی و کشاورزی را به همراه داشته باشد . عوامل طبیعی نظیر خشکسالیها و عوامل انسانی همچون برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی از عواملی هستند که موجب تغییرات کمیت و کیفیت منابع زیرزمینی میگردند. از جمله این اثرات این عوامل میتوان به تغییرات تراز آب زیرزمینی دشت هشتگر اشاره نمود که در طول سه دهه گذشته حدود 15 متر افت داشته است. نوآوری پژوهش حاضر که آن را از مطالعات پیشین متمایز میسازد، بکارگیری همزمان تصاویر ماهوارهای و پایش کیفیت وضعیت منابع آب است تا به این طریق شناسایی عوامل احتمالی تاثیرگذار بر روی کیفیت منابع آب زیرزمینی تا حدی ممکن گردد و راهکارهای حفاظت از منابع آب و خاک مورد بررسی قرار گیرد. روش بررسی: در این پژوهش تعداد 24 نمونه (از 24 حلقه چاه) از نقاط مختلف دشت هشتگرد تهیه شد و غلظت پارامترهای تاثیرگذار بر روی کیفیت منابع آب زیرزمینی شامل نیترات، سولفات، کلسیم، سدیم، منیزیم، پتاسیم و کل مواد جامد محلول بر اساس روش استاندارد مرجع مختص به خود اندازهگیری گردید. سپس با استفاده از نرمافزارهایArc GIS وAquaChem پهنهبندی (ارزیابی خطای روش-های درون یابی) و تحلیل کیفیت منابع آب زیرزمینی صورت گرفت. علاوه بر این با بکارگیری تصاویر ماهوارهای لندست 8 (سنجنده OLI) و نرمافزار ENVI تغییرات مکانی کاربری اراضی نیز بررسی شد . سپس نتایج بدست آمده جهت بررسی تغییرات مکانی پارامتر-های کیفی و شناسایی عوامل موثر بر تغییرات کیفیت منابع آب زیرزمینی مورد استفاده قرار گرفت. یافتهها: نتایج بدست آمده از پردازش سمیواریوگرام و ارزیابی خطا روشهای درونیابی مورد استفاده در این پژوهش برای پارامتر نیترات (1391-1394) نشان میدهند که نسبت اثر قطعهای به آستانه تاثیر بین 0.12 تا 0.17 متغیر است که نشان دهنده پیوستگی مکانی قوی این پارامتر میباشد. همچنین از میان روشهای درونیابی، روش کریجینگ بیزین تجربی، کمترین میزان ریشه میانگین مجذور خطا (2.99) را دارا است. نتایج حاصل از بررسی تغییرات مکانی مقادیر نیترات در منابع آب زیرزمینی دشت هشتگرد نیز نشان میدهند، بیشترین مقادیر این آلاینده (بیش از 50 میلیگرم بر لیتر) در محدوده کاربری شهری و صنعتی ( عربآباد کوه، قلعه سلیمانی) واقع گردید است که، میتواند ابتدا با فاضلابهای شهری و سپس با بکارگیری از کودهای نیتروژنه در کشاورزی مرتبط باشد. علاوه بر این، بررسی تغییرات مکانی سولفات و نسبتهای یونی آب زیرزمینی در سالهای 1391-1394 نشان میدهند که مقادیر این پارامتر در قسمتهای واقع در اراضی باغات و کشاورزی دشت (قسمتهای مرکزی ) بیشتر از حدود استاندارد (بیش از 400 میلی گرم بر لیتر) میباشد. همچنین علت اصلی این افزایش عوامل و واکنشهای هیدروشیمیایی شناخته شده است. نتیجه گیری: به طور کلی نتایج حاصل از این پژوهش نشان دادند که در حال حاضر مقادیر تعدادی از پارامترهای موثر در تعیین کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت هشتگرد از حد مجاز استانداردها فراتر رفته است. علاوه بر این سطح آب زیرزمینی نیز در در بازه زمانی مطالعاتی (1391-1394)، دچار افت ( 9.71 متر) چشمگیری شده است. به این ترتیب توجه به تاثیر گسترده عوامل انسانی بر کاهش کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت هشتگرد و افت شدید سطح آب زیرزمینی، بررسی حریمهای حفاظت کیفی از منابع آب زیرزمینی و مدیریت برداشت چاههای بهرهبرداری در طرحهای آتی امری ضروری به نظر میرسد. | ||
کلیدواژهها | ||
وازگان کلیدی: کیفیت منابع آب زیرزمینی؛ کاربری اراضی؛ نیترات | ||
مراجع | ||
1.Bameri, A., Piri, H., and Ganji, F. 2015. Assessment of Groundwater Pollution in Bajestan Plains for Agricultural Purposes Using Indicator Kriging. J. Water Soil Cons. 22: 1. 211-229. (In Persian)
2.Cepuder, P., and Shukla, M.K. 2002. Groundwater Nitrate in Austria: a case study in Tullnerfeld. Nutrient Cycl. Agroecosyst. J. 64: 3. 301-315.
3.Chapman, D. 1996. Water Quality Assessments - A guide to use of biota, sediments and water in environmental monitoring. United State America: United Nations Educational, Scientific and Cultural, Scientific and Cultural Organization. 20p.
4.Drinking water - physicochemical specifications. 2009. 5th ed. Tehran: Institute of Standards and Industrial Research of Iran. Pp: 7-14. (In Persian)
5.Dabrowski, W., Buchta, R., Dabrowska, B., and Mackie, R.I. 2010. Calcium Carbonate equilibria in water supply systems. Environment Protection Engineering. 36: 2.
6.Dodge, Y. 2008. The Concise Encyclopedia of Statistics. Springer,New York. NY, USA. 72p.
7.Eslami, A., and Ghadimi, M. 2013. Study of five years Nitrite and Nitrate content trends of Zanjan groundwater resources using GIS from 2006 to 2010. J. Health Field. 1: 1. 30-36. (In Persian)
8.Einlo, F., Moafi Rabori, A., Malekian, A., Ghazavi, R., and Mohseni, M. 2016. Investigating the groundwater quality of Zanjan Plain based on Drinking Standard with geostatistics Methods. Geography and Environmental Planning. 27: 62. 1-16. (In Persian)
9.Erin Munster, J. 2008. Nonpoint sources of Nitrate and Perchlorate in urban land use to groundwater [dissertation]. Stony Brook University. Suffolk County.
10.Eskandari Dameneh, H., Khosravi, H., and Abolhasani Zarjoo, A. 2019. Assessing the Effect of Land Use Changes on Groundwater Quality of Zarand Plain using Satellite Images and Geostatistical. J. Natur. Environ. Hazard. 8: 20. 67-82.
11.Farnia, E., Ghorbani, Kh., and Salarijazi, M. 2018. Evaluation of the Empirical Bayesian Kriging method in ground water level zoning. J. Water Soil Cons. 25: 1. 165-182. (In Persian)
12.Fathizad, H., and Karimi Haji, T.M. 2014. Investigation of Different Geostatiscal Algorithms for Annual rain at Eilam Province. J. Appl. Geosci. Res. 14: 35. 139-154. (In Persian)
13.Fathi-hafshjani, E., Beigi-Harchegani, H., Davodian-Dehkordi, A., Tabatabaei, S.H. 2014. Comparison of spatial interpolation methods and selecting the appropriate method for mapping of nitrate and Phosphate in the Shahrekord Aquifer. 4: 15. 51-63. (In Persian)
14.Guidelines for monitoring groundwater quality. 2012. Water and Waste Water Engineering and Technical Standards. 620. 1. (In Persian)
15.Geology, semi-detailed studies of Hashtgerd Plain. 2009. Consultiung Engineering Company Parsray ab. 2p. (In Persian)
16.Karami, L., Alimohammadi, M., and Yadegarian, L. 2018. Investigating the climate impact on chemical quality of Varamin Plain aquifer using the GIS software. Iran. J. Health Environ. 11: 2. 249-60. (In Persian)
17.Morid, S., Moghaddasi, M., Paymozd, S., and Ghaemi, H. 2005. Design of Tehran Drought Monitoring System. Tehran: Tarbiat Modarres University, Water Resources Management Company. 17p. (In Persian)
18.Moslemzadeh, M., Salarijazi, M., and Soleymani, S. 2011. Application and Assessment of Kriging and Cokriging Methods on Groundwater Level Estimation. J. Amer. Sci. 7: 7. 34-39.(In Persian)
19.Nikbakht, J., and Moradi, O. 2018. Effect of drought on Hashtgerd Plain Groundwater quality considering irrigation use. Iran Water Resource Research. 14: 4. 114-124. (In Persian)
20.Oliaei, M., Fasihi, J., Sepehrian, H., and Almassi, Z. 2018. Urban development and pollution of groundwater resources (Case study: Hamadan–Bahar Plain). Environmental Sciences. 15: 4. 101-112. (In Persian)
21.Parvar, Z., and Shayeste, K. 2017. Prediction of changes and urban development using satellite image and geographic information systems (Case study: Bojnourd). J. Environ. Stud.43: 3. 513-527. (In Persian)
22.Standard methods for the examination of water and wastewater. 2017. American Public Health Association. Washington. Pp: 16, 197 and 124.
23.Schoeller, H. 1962. Les eaux souterraines. Masson et Cie, Paris. 642p.
24.Sedaghat, M. 2003. Ground and water resource (underground water). Payamnoor University, Tehran. 300p. (In Persian)
25.Salman Mahiny, A., and Kamyab, H.R. 2009. Applied remote sensing and GIS with Idrisi. Mehr Mahdis, Tehran. 344p. (In Persian)
26.Skandari-Damane, H., Zehtabian, GH., Salajeghe, A., Ghorbani, M., and Khosravi, H. 2018. The effect of land use on the quantity and quality of groundwater resources Jazmourian wetland. J. Range Water. Manage.71: 3. 563-578.
27.Torabian, A., and Shahavi, S.H. 2017. Studying Iranian drinking water quality guidelines compared to the authentic world standards. J. Water Wastewater Sci. Engin. 2: 2. 3-13. (In Persian)
28.Wilcox, L.V. 1955. Classification and use of irrigation water. United States Department of Agricultural. 19p.
29.Yousefi, H., Mohammadi, M., Noorollahi, Y., and Sadatinejad, S.J. 2018. Water footprint evaluation of Tehran’s crops and garden crops. J. Water Soil Cons.24: 6. 67-85. (In Persian) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,754 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,283 |