
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 626 |
تعداد مقالات | 6,517 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,746,527 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,317,329 |
تغییرپذیری مکانی برخی ویژگیهای حاصلخیزی خاک متاثر از تغییرات کاربری اراضی درمنطقه یاسوج | ||
مجله مدیریت خاک و تولید پایدار | ||
مقاله 4، دوره 9، شماره 1، فروردین 1398، صفحه 65-81 اصل مقاله (2.51 M) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/ejsms.2019.15037.1814 | ||
نویسندگان | ||
سولماز عسکری1؛ حمیدرضا اولیایی* 2؛ یاسر صفری3؛ محمد صدقی اصل2 | ||
1دانش آموخته کارشناسیارشد گروه علوم خاک، دانشگاه یاسوج | ||
2دانشیار گروه علوم خاک، دانشگاه یاسوج | ||
3استادیار گروه علوم خاک، دانشگاه صنعتی شاهرود | ||
چکیده | ||
سابقه و هدف: در دهههای اخیر، مدیریت خاص مکانی بهمنظور دستیابی به افزایش بهرهوری نهادهها، افزایش حاشیه اقتصادی عملکرد محصولات و کاهش خطرات زیستمحیطی مورد توجه ویژهای قرار گرفته است. تغییرپذیری مکانی کوتاهدامنه ویژگیهای خاک لزوم کاربرد تکنیکهای مدیریت خاص مکانی را تشدید میکند. تغییرپذیری طبیعی خاکها در نتیجه تعامل پیچیده بین زمینشناسی، پستی و بلندی، اقلیم و تغییرات کاربری اراضی و راهبردهای مدیریتی رقم میخورد. جنگلتراشی و تغییرات گسترده کاربری اراضی جنگلی به کشاورزی از جمله راهکارهای مدیریتی مهمی است که در دهههای اخیر در سطوح گستردهای رواج یافته است. از این رو، شناخت اثرات تغییرات کاربری اراضی بر ویژگیهای خاک در تعامل با شرایط محیطی هر منطقه و بررسی تغییرات مکانی ویژگیهای خاک متأثر از تغییر کاربری کمک شایانی به برنامهریزان کاربری اراضی میکند.. بنابراین هدف از این مطالعه تبیین اثرات کاهش تراکم جنگلهای بلوط و یا تبدیل اراضی جنگلی به کشت دیم در منطقه شاهمختار یاسوج بر تغییرپذیری مکانی عناصر غذایی در خاک به کمک راهکارهای زمینآماری است. مواد و روشها: این مطالعه در منطقه شاه مختار، در غرب و شمال غرب شهر یاسوج واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد انجام شد. تغییرپذیری مکانی هفت ویژگی حاصلخیزی خاک شامل مقادیر نیتروژن کل، پتاسیم تبادلی، فسفر قابل دسترس، آهن، مس، روی و منگنز قابل جذب در سه کاربری جنگل متراکم، جنگل تخریبشده (کمتراکم) و اراضی دیم، در مجاورت یکدیگر مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 100 نمونه خاک از عمق 30-0 سانتیمتری برداشت گردید و پس از آمادهسازی نمونهها، مقادیر عناصر غذایی در آنها اندازهگیری شد. تجزیه و تحلیل آماری دادهها شامل توصیف آماری آنها و بررسی الگوی توزیع نرمال با استقاده از آزمون آماری کولوموگرف-اسمیرنف صورت پذیرفت. در مرحله تجزیه و تحلیل زمینآماری دادههای هر یک از ویژگیهای اندازهگیری شده، ابتدا ساختار مکانی متغیرها با محاسبه واریوگرامهای تجربی و برازش مدل واریوگرامی مناسب بر آنها، مدلسازی شد. با درونیابی مقادیر غلظت هر یک از عناصر با استفاده از تخمینگرهای کریجینگ و وزندهی معکوس فاصله، نقشه پراکنش مکانی مقادیر عناصر غذایی در خاکهای مورد مطالعه در محیط نرمافزاری ArcGIS 10.3 تهیه شد. یافتهها: نتایج نشان داد که میانگین غلظت اغلب عناصر غذایی اندازهگیری شده در خاک تحت پوشش کاربری جنگل متراکم بالاترین مقادیر را داشتند و با تغییر کاربری به جنگل کمتراکم و سپس کشت دیم، کاهش محسوسی مشاهده شد. در این میان، غلظت نیتروژن خاک با مقدار میانگین 34/0% در خاک تحت پوشش جنگل متراکم، 17/0 در خاک جنگل کمتراکم و 08/0% در خاک تحت کشت دیم بیشترین کاهش را داشت. بررسی نیمتغییرنماهای متغیرهای مورد مطالعه نشان داد که مدل کروی نسبت به سایر مدلها عملکرد بهتری دارد. برای درونیابی مقادیر عناصر منگنز و پتاسیم در فضای نمونهبرداری، تخمینگر وزندهی معکوس فاصله و برای سایر عناصر، تخمینگر کریجینگ بهتر عمل کردند. کلاس همبستگی مکانی الگوی تغییرات عناصر نیتروژن، مس و آهن، قوی و برای عناصر فسفر و روی متوسط بود. بررسی نقشه پراکنش مکانی مقادیر عناصر غذایی مورد بررسی حکایت از آن داشت که مقادیر عناصر پرمصرف و کممصرف اندازهگیری شده در این پژوهش، در خاکهای تحت پوشش جنگل متراکم بلوط بیشتر بوده و با تغییر کاربری اراضی به جنگل تخریبشده و سپس کشت دیم، مقادیر این عناصر کم و کمتر شده است. نتیجهگیری: بهطورکلی براساس نتایج حاصل از این مطالعه میتوان اظهار داشت که تخریب جنگلهای بلوط موجب کاهش قابل ملاحظه مقدار عناصر غذایی ضروری در خاک، بهویژه عنصر پر مصرف نیتروژن، بهعنوان یکی از شاخصهای اصلی کیفیت حاصلخیزی خاک میشود. بنابراین، چنانچه روند تخریبی جنگلهای بلوط منطقه شاهمختار یاسوج متوقف نشود، ضمن کاهش کیفیت خاکهای منطقه، تخریب گسترده اکوسیستم و پیامدهای اقلیمی نامناسبی در پی خواهد داشت. | ||
کلیدواژهها | ||
برنامهریزی کاربری اراضی؛ تغییرپذیری مکانی؛ جنگلتراشی؛ عناصر غذایی خاک | ||
مراجع | ||
1.Aishah, A.W., Zauyah, S., Anuar, A.R., and Fauziah, C.I. 2010. Spatial variability of selected chemical characteristics of paddy soils in sawah sempadan, Selangor, Malaysia. Malaysi. J. Soil Sci. 14: 27-39.
2.Bremner, J.M., and Mulvaney, C.S. 1982. Nitrogen-Total. P 595-624, In: Page, A.L., Miller, R.H. and Keeney, D.R. (Eds.), Methods of soil analysis. Part 2. Chemical and microbiological properties, American Society of Agronomy, Soil Science Society of America, Madison, Wisconsin. 3.Cahn, M.D., Hummel, J.W., and Brouer, B.H. 1994. Spatial analysis of soil fertility for site-specific crop management. Soil Sci. Soc. Amer. J. 58: 4. 1240-1248. 4.Cao, C., Jiang, S., Ying, Z., Zhang, F., and Han, X. 2011. Spatial variability of soil nutrients and microbiological properties after the establishment of leguminous shrub Caragana microphylla Lam. plantation on sand dune in the Horqin Sandy Land of Northeast China. Ecological Engineering, 37. 10. 1467-1475. 5.Cetin, M., and Kirda, C. 2003. Spatial and temporal changes of soil salinity in a cotton field irrigated with low-quality water. J. Hydrol. 272: 1. 238-249. 6.Chen, H., Shen, Z., Liu, G., and Tong, Z. 2009. Spatial variability of soil fertility factors in the Xiangcheng tobacco planting region, China. Frontiers of Biology in China, 4: 3. 350-357. 7.David, A.A., and Auwal, M. 2015. Assessment of nutrient distribution as affected by land use pattern in Allahabad Region. Inter. J. Geol. Earth Environ. Sci. 5: 2. 26-31. 8.Dawson, J.J., and Smith, P. 2007. Carbon losses from soil and its consequences for land-use management. Science of the Total Environment, 382: 2. 165-190. 9.Doran, J.W., Sarrantonio, M., and Liebig, M., 1996. Soil health and sustainability. In: Sparks, D.L. (Ed.), Advances in Agronomy, Vol. 56. Academic Press, San Diego, Pp: 1-54. 10.Havlin, J., Beaton, J.D., Tisdale, S., and Nelson, W. 2007. Soil fertility and fertilizers. 7th Ed. MacMillan Publishing Co., N.Y. 528p. 11.Huang, S.W., Jin, J.Y., Yang, L.P., and Bai, Y.L. 2006. Spatial variability of soil nutrients and influencing factors in a vegetable production area of HebeiProvince in China. Nutrient Cycling in Agroecosystems, 75: 1-3. 201-212. 12.Kazemi, H., Tahmasebi, Z., Kamkar, B., Shataie, Sh., and Sadeghi, S. 2012. Evaluation of geostatistical methods for estimation and zonation of macronutrient elements in some agricultural lands of Golestan province. J. Water Soil Sci. 22: 1. 201-219. (In Persian) 13.Li, X.G., Wang, Z.F., Ma, Q.F., and Li, F.M. 2007. Crop cultivation and intensive grazing affect organic C 14.Lindsay, W.L., and Norvell, W.A. 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese, and copper. Soil Sci. Soc. Amer. J. 42: 3. 421-428. 15.Malakouti, M.J., and Gheibi, M.N. 2000. Determination of critical levels of nutrients in soil, plant, and fruit for the quality and yield improvements in strategic crops of Iran. 2nd Ed. High Council for Appropriate Use of Pesticides and Chemical Fertilizers, Ministry of Agriculture, Karaj, Iran. 92p. (In Persian) 16.Matijevic, L., Romic, D., and Romic, M. 2014. Soil organic matter and salinity affect copper bioavailability in root zone and uptake by Vicia faba L. plants. Environmental Geochemical Health, 36: 5. 883-96. 17.Meng, Q., Fu, B., Tang, X., and Ren, H. 2008. Effects of land use on phosphorus loss in the hilly area of the Loess Plateau, China. Environmental monitoring and assessment, 139: 1. 195-204. 18.Najafi-Ghiri, M., and Owliaie. H.R. 2014. Effect of vermicompost and zeolite applications on potassium transformation in calcareous soils of FarsProvince. J. Water Soil Sci. 69: 61-72. (In Persian) 19.Noorzadeh Hadad, M., and Baybordi, A. 2014. The zonation of micronutrient concentrations for fertilization management in some agricultural lands of northwest of Iran using geostatistics. J. Soil Manage. 3: 1. 11-19. (In Persian) 20.Olsen, S.R. 1954. Estimation of available phosphorus in soils by extraction with sodium bicarbonate. United States Department of Agriculture; Washington. 39p. 21.Olsen, S.R., Sommers, L.E., and Page, A.L. 1982. Methods of soil analysis. Part 2. Chemical and microbiological properties of phosphorus. ASA Monograph. 1143p. 22.Pratt, P.F. 1965. Potassium. Methods of soil analysis. Part 2. Chemical and microbiological properties, (Methods of Soils): Pp: 1022-1030. 23.Sadri, N., Owliaie, H.R., Adhami, E. and Najafi Ghiri, M. 2016. Effect of organic acids and vermicompost on potassium transformations in calcareous soils of Southern Iran. J. Water Soil. 30: 4. 1270-1281. (In Persian) 24.Saffari, M., Yasrebi, J., Saffari, V.R., Emadi, M., Moazallahi, M., and Fathi, H. 2009. Geostatistical investigation of sequentially extracted Zn forms at field scale in highly calcareous soils. Res. J. Biol. Sci. 4: 7. 866-873. 25.Santra, P., Chopra, U.K., and Chakraborty, D. 2008. Spatial variability of soil properties and its application in predicting surface map of hydraulic parameters in an agricultural farm. Current Science, 95: 7. 937-945. 26.Sarangi, A., Madramootoo, C.A., and Enright, P. 2006. Comparison of spatial variability techniques for runoff estimation from a Canadian Watershed. Biosystems engineering, 95: 2. 295-308. 27.Sepaskhah, A.R., Ahmadi, S.H., and Shahbazi, A.N. 2005. Geostatistical analysis of sorptivity for a soil under tilled and no-tilled conditions. Soil and Tillage Research, 83: 2. 237-245. 28.Sharma, P., Shukla, M.K., and Mexal, J.G. 2011. Spatial variability of soil properties in agricultural fields of Southern New Mexico. Soil Science, 176: 6. 288-302. 29.Yasrebi, J., Saffari, M., Fathi, H., Karimian, N., Moazallahi, M., and Gazni, R. 2009. Evaluation and comparison of ordinary kriging and inverse distance weighting methods for prediction of spatial variability of some soil chemical parameters. Res. J. Biol. Sci. 4: 1. 93-102. 30.Yazdaninejhad, F., Torabi, H., and Davatgar, N. 2013. Mapping of available Fe, Zn, Cu and Mn in soils of Southern Tehran lands by Geostatistical and GIS techniques. Iran. J. Soil Water Res. 44: 4. 383-395. (In Persian) 31.Zhang, X.Y., Yue-Yu, S.U.I., Zhang, X.D., Kai, M.E.N.G., and Herbert, S.J. 2007. Spatial variability of nutrient properties in Black soil of Northeast China. Pedosphere, 17: 1. 19-29. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 577 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 440 |