آمار
| تعداد نشریات | 13 |
| تعداد شماره‌ها | 628 |
| تعداد مقالات | 6,539 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,804,002 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,335,811 |
مکانیابی میکروکچمنت های مستعد استحصال آب در سطح حوضه با استفاده از روش های تلفیق در سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی حوضه آبخیز نازلو چای آذربایجان غربی) | ||
| مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک | ||
| مقاله 10، دوره 25، شماره 1، فروردین و اردیبهشت 1397، صفحه 199-214 اصل مقاله (1.31 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwsc.2018.12510.2721 | ||
| نویسندگان | ||
| بهزاد حصاری* 1؛ علی گهرنژاد2؛ کریم سلیمانی1 | ||
| 1عضو هیات علمی | ||
| 2فارغ التحصیل | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: کشور ایران و به‌تبع آن حوضه مورد مطالعه به علت قرار داشتن بر روی کمربند مناطق خشک جهان همواره با پدیده خشکی و کمبود بارش در مناطق وسیعی از خود مواجه است. بر این اساس استفاده بهینه از آب و مدیریت آ ن جزء ضرورت‌های لاینفک این مناطق است. اصولا الگوی بارش در مناطق خشک به‌گونه‌ای است که درزمانی کوتاه رگبارها با شدت زیاد می‌بارد و این موضوع باعث ایجاد رواناب در سطح حوضه شده که علاوه بر حمل خاک سطحی با ارزش، فرصت نفوذ آب در خاک نیز از دست می‌رود. تکنیک‌های مختلف برداشت آب در جمع‌آوری آب باران از زمین‌های طبیعی یا زمین‌های اصلاح شده در مکان‌های کوچک‌تر یا عرصه‌های زراعی به‌منظور زراعت اقتصادی مطمئن‌تر استفاده‌شده و رواناب جمع‌آوری‌شده در خاک، پشت سدها، تراس‌ها، حوضچه‌های آرامش، خندق‌ها و آب‌بندان‌ها ذخیره می‌شود. حوضه مورد مطالعه با بارش 470 میلی‌متر و ضریب جریان 26/0 دارای پتانسیل بالای استحصال آب در سطح حوضه است. مطالعات گذشته نشان می‌دهد که در مکانیابی مناطق مستعد استحصال آب در سامانه‌های ماکروکچمنت، مقادیر گاماهای پایین‌تر فازی به‌عنوان مناطق مستعد انتخاب می‌گردند. ولی در زمینه سامانه‌های میکروکچمنت سابقه مطالعاتی با روش عملگرهای فازی مشاهده نگردید. مواد و روش‌ها: در این تحقیق مکانیابی مناطق مستعد سه روش استحصال آب شامل بانکت هلالی، کنتور فارو و تراس نیمکتی در حوضه آبخیز نازلوچای با مساحت 1508 کیلومترمربع استفاده از ابزار تلفیق GIS موردبررسی قرار گرفت. از بین عوامل اقلیمی، هیدرولوژیک و محیطی مؤثر حوضه، شش عامل بارش، شیب، کاربری اراضی، گروه‌های هیدرولوژیکی خاک، زهکشی و عمق خاک برای شناسایی مناطق مناسب مورد استفاده قرار گرفت. جهت بی‌بعدسازی و وزن‌دهی متغیرهای کمی، از توابع منطق فازی با تابع عضویت ذوزنقه‌ای و برای متغیرهای توصیفی، منطق فازی با تحلیل سلسله مراتبی (AHP) مورداستفاده قرار گرفت. روش‌های تلفیق لایه‌ها شامل منطق بولین و منطق فازی و با کمک عملگرهای بولین AND و بولین OR و همچنین حاصلضرب، حاصلجمع، گامای فازی از 1/0 تا 9/0 مورد آزمون قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج حاصل از مقایسه داده‌های مشاهده‌ای و خروجی هر یک از روش‌های تلفیق، با"شاخص تشابه" نشان داد که مقدار شاخص گاما 9/0 فازی در سیستم بانکت هلالی برابر 824/0 و در سیستم کنتور فارو 906/0 بوده که بیان کننده میزان تشابه بیشتر مدل گامای 9/0 فازی نسبت به سایر روش‌ها می‌باشد و همچنین مشخص شد که مدل منطق بولین فاقد نتایج مناسب می‌باشد. در منطق فازی با افزایش گاما تا مقدار گامای 9/0 تطابق نتایج مدل با داده‌های مشاهده‌ای افزایش می‌یابد و از مقادیر بیشتر از 9/0 کاهش می‌یابد و این نشان می‌دهد که گاماهای بالاتر جهت مکانیابی سیستم‌های میکروکچمنت استحصال آب مناسب می‌باشد. 30 درصد حوضه مستعد توسعه روش بانکت هلالی، 5/11 درصد مستعد کنتور فارو و 3/6 درصد حوضه مستعد تراس نیمکتی هست. نتیجه گیری: براساس نتایج حاصل از مطالعه نتیجه‌گیری می‌شود که در سیستم‌های میکروکچمنت استحصال آب از روش‌های بولین بخاطر دقت پایین این روش‌ها کمتر استفاده گردد و از روش‌های جدیدتر مکانیابی از قبیل مکانیابی فازی با گاماهای بالاتر بهره گرفته شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| استحصال آب در مقیاس حوضه؛ منطق فازی؛ منطق بولین؛ GIS؛ حوضه نازلو | ||
| مراجع | ||
|
1.Abrefa, K., Forkuob, K., and Asamoaha, J. 2013. Using a GIS-based model as a decisionsupport framework for identifyingsuitable rain water harvesting sites. Inter. J. Adv. Technol. Engin. Res. (IJATER). 3: 4. 25-33. 2.Alesheikh, A.A., Soltani, M.J., Nouri, N., and Khalilzadeh, M. 2008. Land assessment for flood spreading site selection using geospatial information system. Inter. J. Environ. Sci. Technol. 5: 4. 455-462. (In Persian) 3.An, P., Moon, W.M., and Rencz, A. 1991. Application of fuzzy set theory to integrated mineral exploration. Can. J. Exp. Geophysic. 27: 1. 1-11. 4.Awulachew, S.B., Lemperiere, P., and Tulu, T. 2009. Water harvesting and development for improving productivity. Improving productivity and market success. (IPMS). 90p. 5.Bonham-Carter, G.F. 1994. Geographic information systems for geoscientists: Modeling with GIS. Paragon press, Oxford, 398p. 6.Brown, F.M. 2003. Boolean reasoning the logic of Boolean equations. Dover publications, 304p. 7.De Pauw, E., Oweis, T., and Youssef, J. 2008. Integrating expert knowledge in GIS to locate biophysical potential for water harvesting: methodology and a case study for Syria. International Center for Agricultural Research in the Dry Areas, Aleppo, Syria. 8.Duveskog, D., Nyagaka, D., Mweri, B., Shiribwa, M., and Kaumbutho, P. 2003. Soil and water conservation with a focus on water harvesting and soil moisture retention. Published by the farm level applied research methods for east and southern Africa, 86p. 9.Frasier, G.W. 1980. Harvesting water for agricultural, wildlife, and domestic uses. J. Soil Water Cons. 35: 3. 125-128. 10.Hessari, B., Ghani-Poor, R., Khalili, K., and Heydari, A. 2006. Water balance of West Azarbijan with GIS, technical reports of regional water autority. 214p. (In Persian) 11.Makhdoom, M. 2001. Foundation land. Tehran: Tehran University Press, 304p. (In Persian) 12.Mbilinyi, B.P., Tumbo, S.D., Mahoo, H.F., Senkondo, E.M., and Hatibu, N. 2005. Indigenous knowledge as decision support tool in rainwater harvesting. Physics and Chemistry of the Earth 30: 11-16. 792-798. 13.Mbilinyi, B.P., Tumbo, S.D., Mahoo, H.F., and Mkiramwinyi, F.O. 2007. GIS-based decision support system for identifying potential sites for rainwater harvesting. Physics and Chemistry of the Earth. 32: 1074-1081. 14.Mehrvarze, M.K. 2003. Investigation of Quaternary Deposits Suitable for Floodwater Spreading, Case study (Tassuj Plain), M.Sc. Thesis, Tehran University. 111p. (In Persian) 15.Mkiramwinyi, F.O. 2006. Identification of potential sites for rainwater harvesting using remote sensing and GIS in the Makanya catchment, same district, Northern Tanzania. M.Sc. Thesis, Sokoine University of Agriculture, Morogoro, Tanzania. 16.Murray, J., Ogden, A.T., and Mcdaniel, P.M. 2003. Development of a GIS database for ground water recharge assessment of the Palo use. Soil Sci. 168: 11. 759-768. 17.Oweis, T., Prinz, D., and Hachum, A.Y. 2012. Water harvesting for agriculture in the dry areas, Taylor & Francis Group, London, UK, 262p. 18.Prinz, D. 1996. Water harvesting-past and future: Proceeding, NATO Advanced Research Workshop. Pereira, L.S. (eds), 21-26 March 1994, Balkema, Rotterdom, Pp: 135-144. 19.Prinz, D. 2001. Water harvesting for a forestation in dry areas. Proceedings, 10th. International conference on rain water catchment systems, Mannheim, 10-14 sep. 2001, Pp: 195-198. 20.Reij, C., Mulder, P., and Begemann, L. 1988. Water harvesting for plant production [World Bank Technical Series ed.]: Washington D.C, The World Bank, 98p. 21.Saaty, T.L. 1980. The analytical hierarchy process, Planning, Priority, resources allocation, RWS Publications, USA. 22.Weerasinghe, H., Schneider, U., and Low, A. 2010. Water harvesting and storage location optimization model using GIS and remote sensing. Balwois, 2010, Ohrid, Republic of Macedonia, 25, 29 May 2010. 23.Zadeh, L. 1965. Fuzzy sets. IEEE Information and Control, 8: 3. 338-353. 24.Zimmermann, H.J. 1985. Fuzzy Set Theory and its Applications. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht. 114p. 25.Zehtabian, G.R., Alavipanah, S.K., and Hamedpanah, R. 2001. Determination of an appropriate area for flood spreading by remote sensing data and GIS. In: Proceedings of the international conference on new technology for a new century, Seoul, Korea, Pp: 1-6. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 595 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 559 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب