آمار
| تعداد نشریات | 13 |
| تعداد شمارهها | 657 |
| تعداد مقالات | 6,856 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,977,793 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,290,264 |
ارزیابی تحمل ژنوتیپهای گندم نان به پیری بذر در مرحله جوانهزنی با شاخصهای کمی تحمل | ||
| مجله تولید گیاهان زراعی | ||
| دوره 18، شماره 3، مهر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله کامل علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/ejcp.2025.23869.2696 | ||
| نویسندگان | ||
| سیما فطانت وش؛ هادی علی پور* ؛ رضا درویش زاده؛ مهدی قیاسی | ||
| گروه تولید و ژنتیک گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه. ارومیه، ایران | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: گندم بهعنوان یکی از اصلیترین منابع غذایی در جهان، نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی ایفا میکند. در این میان، کیفیت بذر گندم از عوامل کلیدی در موفقیت کشت و دستیابی به عملکرد مطلوب در مزرعه بهشمار میرود. یکی از مهمترین عواملی که میتواند کیفیت بذر را کاهش دهد، پیری بذر است. این پدیده بهمرور زمان و در نتیجه قرار گرفتن بذرها در شرایط نامطلوب محیطی مانند دما و رطوبت بالا بهویژه هنگام ذخیرهسازی رخ میدهد و باعث کاهش توان جوانهزنی و ضعف در رشد اولیه گیاهچهها میشود. هدف این مطالعه ارزیابی توان زندهمانی ژنوتیپهای گندم نان پیرو پیری تسریعشده با استفاده از شاخصهای تحمل بود. مواد و روشها: در این مطالعه، تعداد ۲۲۸ ژنوتیپ گندم نان شامل تودههای بومی و ارقام زراعی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی تحت تیمار پیری تسریعشده در چهار سطح صفر، ۴۸، ۷۲ و ۹۶ ساعت در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۲ مورد بررسی قرار گرفتند. درصد جوانهزنی بهعنوان شاخص عملکرد بذر اندازهگیری شد و با استفاده از شاخصهای کمی تحمل از قبیلSTI ، GMP، YSI، MP، HAR، SSI، TOL و شاخص نوین WGMI واکنش ژنوتیپها به تنش پیری ارزیابی گردید. تجزیه و تحلیل دادهها با روشهای آماری ضریب همبستگی، تجزیه به مؤلفههای اصلی (PCA) و تجزیه خوشهای انجام شد. تجزیه همبستگی دادهها با استفاده از نرمافزارSPSS نسخه 26 انجام شد. دندروگرام تجزیه خوشهای (هیتمپ) با استفاده از پکیجهای gplots، d3heatmap، dendextend و نمودارهای بایپلات تجزیه به مؤلفههای اصلی با پکیجهای factoextra و FactoMineR در نرم افزار RStudio نسخه 4.3.2 تهیه شدند. یافتهها: نتایج نمودار جعبهای نشان داد که در اغلب شاخصها بین سطوح مختلف پیری تسریع شده اختلاف آماری معنیدار وجود دارد (0001/0 >P). بر اساس تمامی شاخصهای مورد مطالعه بجز TOL و SSI با افزایش مدت زمان پیری کاهش قابل ملاحظهای در نمود جوانهزنی مشاهده شد. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که شاخصهایی نظیرSTI ، GMP، HAR، MPو YSI همبستگی مثبت و معنیداری با عملکرد تحت تنش داشتند و بهطور مؤثری ژنوتیپهای مقاوم را شناسایی کردند. در مقابل، شاخصهای TOL وSSI با درصد جوانهزنی تحت تنش همبستگی منفی نشان دادند و به شناسایی ژنوتیپهای حساس کمک نمودند. بر اساس نتایج تجزیه خوشهای در سطوح پیری تسریع شده 48 و 72 ساعت، ژنوتیپهای گندم نان از لحاظ شاخصهای مورد مطالعه و بر پایهی درصد جوانهزنی در سه گروه اصلی طبقهبندی شدند. در سطح پیری تسریع شده 96 ساعت ژنوتیپها در دو گروه اصلی قرار گرفتند. ژنوتیپهای گروه اول در هرسه سطح تنش، بهعنوان برترین و مقاومترین ژنوتیپها نسبت به پیری بذر شناسایی شدند. بر اساس شاخص WGMI ژنوتیپهایی با عملکرد پایدار و متعادل در کلیه سطوح تنش پیری بهخوبی تفکیک شدند. براساس نتایج به دست آمده، ارقام الوند، فونگ و کرج1 در کنار تودههای بومی 626215، 627410، 626978، 627849، 624944، 627414، 623090 و 624846 بهعنوان مقاومترین ژنوتیپها به پیری بذر معرفی میشوند. نتیجهگیری: یافتههای این پژوهش نشان داد که استفاده همزمان از شاخصهای مختلف تحمل تنش و روشهای آماری چندمتغیره بهعنوان ابزاری مؤثر و دقیق، توانست به شناسایی و انتخاب ژنوتیپهای متحمل به پیری بذر کمک کند. ژنوتیپهای شناساییشده در این مطالعه میتوانند بهعنوان والدین مناسب در برنامههای اصلاح نژاد برای بهبود صفات مرتبط با ماندگاری بذر به کار گرفته شوند. این ژنوتیپها همچنین میتوانند در برنامههای ارزیابی ژنومی جهت شناسایی ژنها و QTLهای مؤثر بر بنیه بذر مورد استفاده قرار گیرند. | ||
| کلیدواژهها | ||
| تنش پیری؛ کیفیت بذر؛ شاخص WGMI؛ گندم | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب