آمار
| تعداد نشریات | 13 |
| تعداد شماره‌ها | 650 |
| تعداد مقالات | 6,788 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,560,978 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,995,463 |
ارزیابی مقایسه‌ای صفات گل و میوه در ژنوتیپ‌های مختلف زیتون (Olea europaea L.) | ||
| پژوهش‌های تولید گیاهی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 تیر 1404 | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jopp.2025.23554.3249 | ||
| نویسندگان | ||
| اکرم سلمانی قهفرخی1؛ مهدی علیزاده* 2؛ اسماعیل سیفی3؛ زهره کریمی لنجی4؛ خدایار همتی5؛ حسین فریدونی6 | ||
| 1گروه باغبانی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی گرگان | ||
| 2عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان | ||
| 3گروه باغبانی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران | ||
| 4کروه زیست شناسی، دانشگاه گلستان | ||
| 5گروه باغبانی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و ومنابع طبیعی گرگان | ||
| 6سازمان آموزش، تحقیقات کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی گرگان | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: زیتون (Olea europaea L.) از خانواده Oleaceae، یکی از کهن‌ترین درختان میوه در جهان به‌شمار می‌رود که با سابقه‌ای بیش از ۲۰۰۰ سال، نقشی دیرینه در تمدن‌های بشری ایفا کرده است. امروزه بیش از ۱۲۰۰ ژنوتیپ زیتون در سراسر جهان تحت کشت و بهره‌برداری قرار دارد. شرایط اقلیمی مناسب در ایران نیز موجب شده است که طی دو دهه اخیر، سطح زیر کشت این محصول افزایش یابد. در این راستا، شناسایی و ارزیابی ژنوتیپ‌های برتر به‌منظور بهبود عملکرد، ارتقاء کیفیت روغن و افزایش بهره‌وری، ضرورتی انکارناپذیر به شمار می‌رود. بر همین اساس، مطالعه حاضر با هدف بررسی تأثیر ژنوتیپ بر ویژگی‌های مورفولوژیکی زیتون، از جمله صفات مرتبط با میوه، هسته و گل‌آذین، در بیست ژنوتیپ رایج (اعم از بومی و وارداتی) در ایران انجام شده است. مواد و روش‌ها: این پژوهش در سال ۱۴۰۰ در کلکسیون زیتون مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان انجام شد. در این مطالعه، 20 صفت مورفولوژیکی شامل ویژگی‌های مرتبط با گل‌آذین، میوه و هسته زیتون بر اساس استاندارها و امکانات موجود برگزیده شد و در ۲۰ ژنوتیپ تحت کشت در ایران شامل: کرونایکی، زرد، آربیکن، شیراز، دیره، بلیدی، شنگه، زرد گلوله، روغنی، ملک شاهی، کنسروالیا، کایلت، لمسکی، مانزانیلا، آمیگدالولیا، ماری، میشن، والانولیا، کوراتینا و ژنوتیپ یک مورد بررسی قرار گرفت. طرح آماری پژوهش به‌صورت کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SAS صورت گرفت و برای مقایسه میانگین تیمارها و تشخیص تفاوت‌های معنی‌دار بین ژنوتیپ‌ها از آزمون حداقل اختلاف معنی‌دار (LSD) استفاده شد. برای نمایش الگوهای داده‌ها به‌صورت بصری، از نرم‌افزار Past استفاده شد و یک نقشه حرارتی برای صفات طراحی گردید. جهت شناسایی روابط پیچیده بین صفات و کاهش ابعاد داده‌ها، تحلیل مؤلفه‌های اصلی و بررسی همبستگی میان متغیرها و تجزیه کلاستر نیز انجام شد. یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان داد که بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی، تفاوت‌های معنی‌داری در سطح 1 درصد از نظر صفات مورفولوژیکی مرتبط با میوه، هسته و گل‌آذین وجود داشت. مقایسه میانگین‌ها بیانگر وجود تنوع ژنتیکی قابل‌توجهی بود؛ به‌طوری‌که ژنوتیپ‌هایی مانند کنسروالیا، شیراز، آمیگدالولیا، ملک شاهی و مانزانیلا در صفاتی نظیر وزن میوه، طول میوه و میزان گوشت میوه عملکرد بهتری نسبت به سایرین داشتند که پتانسیل معرفی به عنوان ژنوتیپ‌های برتر این مطالعه را دارند. در مقابل، ژنوتیپ بومی گلستان (ژنوتیپ یک)، آربیکن و کرونایکی در اغلب صفات میوه و هسته مقادیر پایین‌تری ثبت کردند. از نظر شکل هسته، ژنوتیپ‌های زرد گلوله و آربیکن به‌دلیل شکل کروی‌تر هسته، برای مصارف کنسروی مناسب ارزیابی شدند. در صفات گل‌آذین نیز تفاوت ژنتیکی متنوعی میان تمام ژنوتیپ‌ها وجود داشت و ژنوتیپ یک کمترین مقادیر را نشان داد. تحلیل‌های خوشه‌ای و همبستگی نیز نشان دادند لمسکی، آمیگدالولیا و ملک شاهی در یک گروه نزدیک خوشه‌بندی شدند و دارای کمترین فاصله فنوتیپی باهم بودند در حالی‌که ژنوتیپ یک از نظر فنوتیپی کمترین شباهت را با سایر ژنوتیپ‌ها داشت. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد صفات مرتبط با میوه و هسته ارتباط مثبت و معنی‌داری با یکدیگر دارند، اما میان این صفات با برخی ویژگی‌های گل‌آذین، همبستگی منفی مشاهده شد. این رابطه منفی احتمالاً ناشی از رقابت در تخصیص منابع بین رشد گل‌آذین و رشد میوه است؛ این موضوع لازم است تحت بررسی‌های بیشتر قرار گیرد زیرا می‌تواند در انتخاب ژنوتیپ‌های مطلوب و مدیریت زراعی باغ‌های زیتون نقش مهمی ایفا کند. نتیجه‌گیری: این پژوهش با تمرکز بر ژنوتیپ‌های زیتون کشت‌شده در ایران و با تحلیل چندجانبه صفات مورفولوژیکی، از جمله صفات میوه، هسته و به‌ویژه صفات مرتبط با گل‌آذین، نشان داد که تنوع ژنتیکی قابل‌توجهی در میان این ژنوتیپ‌ها وجود دارد و لازم است در برنامه‌های اصلاحی و مدیریتی در نظر گرفته شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تنوع ژنتیکی؛ ژنوتیپ؛ صفات مورفولوژیکی؛ گل‌آذین زیتون؛ میوه زیتون | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 122 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب