آمار
| تعداد نشریات | 13 |
| تعداد شماره‌ها | 634 |
| تعداد مقالات | 6,616 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,980,278 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,492,510 |
ارزیابی تاثیر تغییر کاربری اراضی مرتعی به کشاورزی بر کیفیت فیزیکی خاک در یک منطقه نیمه خشک | ||
| مجله مدیریت خاک و تولید پایدار | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 فروردین 1404 اصل مقاله (413.99 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/ejsms.2025.22503.2155 | ||
| نویسندگان | ||
| امیرحسین معصومی تبار زنجانی1؛ محمد صادق عسکری* 2؛ ستاره امانی فر3؛ اکبر حسنی1 | ||
| 1دانشگاه زنجان | ||
| 2گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان | ||
| 3علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: تغییر کاربری مرتع به اراضی کشاورزی از چالش‌های مهم در مدیریت پایدار منابع طبیعی است که می‌تواند تاثیر زیادی بر توانایی تولید خاک و کیفیت فیزیکی آن داشته باشد. بسیاری از نقش‌ها و عملکردهای خاک در ارتباط نزدیک با کیفیت فیزیکی خاک بوده و ارزیابی دقیق و ارتقاء شرایط فیزیکی خاک اهمیت بسیاری در حفظ عملکرد آن در زیست‌بوم‌های مرتعی و کشاورزی دارد. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر تغییر کاربری مرتع به کشاورزی بر کیفیت فیزیکی خاک و شناسایی مهمترین ویژگی‌های فیزیکی خاک متاثر از این تغییر کاربری، در بخش از اراضی نیمه‌خشک استان زنجان انجام شد. مواد و روش‌ها: این پژوهش در سه منطقه مجاور با تاریخچه کاربری متفاوت شامل اراضی با کاربری مرتع، اراضی که در کمتر از 10 سال گذشته از مرتع به کشاورزی دیم تغییر کاربری یافته‌اند و اراضی که بیش از 30 سال از مرتع به کشاورزی دیم تغییر کاربری یافته‌اند، انجام شد. نمونه‌برداری خاک از پانزده سایت از دو عمق 0-15 و 15-30 سانتی‌متر انجام شد. از هر عمق نمونه‌های خاک دست‌خورده و دست‌نخورده جمع‌آوری و برخی ویژگی‌های خاک با استفاده از روش‌های استاندارد آزمایشگاهی اندازه‌گیری شد. از آنالیز تشخیص به منظور تعیین مهمترین ویژگی‌های خاک متاثر از تغییر کاربری اراضی استفاده شد. یافته‌ها: تغییر کاربری تاثیر قابل توجهی بر تخلخل کل خاک و تخلخل درشت و ظرفیت تهویه‌ایی خاک، هدایت هیدرولیکی خاک، شاخص پایداری ساختمان، درجه تراکم خاک، مقدار کربن آلی، هدایت الکتریکی، مقدار سدیم خاک و کربوهیدرات قابل استخراج بااسید و آب داغ داشت. همبستگی بالایی(6/0r>) بین تخلخل کل خاک، تخلخل درشت و ظرفیت تهویه‌ای خاک، شاخص ساختمان خاک و مقدار ماده آلی خاک مشاهده شد. کربوهیدرات‌های قابل استخراج با اسید و آّب داغ همبستگی بالایی با شناسه‌های مرتبط با کیفیت ساختمانی خاک از جمله شاخص پایداری ساختمان خاک، ویژگی‌های مرتبط با تخلخل خاک و خاکدانه‌سازی داشتند. نتایج تجزیه تشخیص نشان داد که تغییر کاربری اراضی بیشترین تاثیر را بر ویژگی‌های کربوهیدرات قابل استخراج با اسید و آب داغ ، ظرفیت تهویه‌ای خاک، تخلخل کل و شاخص پایداری ساختمان خاک داشته و این ویژگی‌ها به عنوان مهمترین ویژگی‌های موثر برای ارزیابی تاثیر تغییر کاربری بر کیفیت فیزیکی خاک منطقه مورد مطالعه شناسایی شدند. با تغییر کاربری اراضی از مرتع به کشاورزی، مقدار کربن آلی کاهش، ساختمان خاک تضعیف و مقدار تخلخل کل و درشت خاک، ظرفیت تهویه‌ای و شرایط ذخیره رطوبتی خاک و اندازه خاکدانه‌ها کاهش یافته است. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که تغییر کاربری مرتع به کشاورزی تاثیر نامطلوبی بر روی ویژگی‌های ساختمانی خاک داشته و باعث کاهش کیفیت فیزیکی خاک منطقه مورد مطالعه شده است. تخریب شرایط فیزیکی خاک در اثر تغییر کاربری در مدت زمان کوتاهی از تغییر کاربری (کشت کمتر از 10سال) شدیدتر بود و ادامه عملیات کشاورزی (کشت بیش از 30 سال) در بلند مدت باعث بهبود نسبی کیفیت خاک در مناطق نیمه خشک می‌شود. استفاده از روش‌های مدیریتی مناسب در زیست‌بوم‌های کشاورزی می‌تواند در بلند‌مدت شدت تخریب خاک در اثر تغییر کاربری به کشاورزی را کاهش دهد. همچنین ارزیابی کیفیت فیزیکی خاک می‌تواند ابزار مناسبی جهت بررسی سریع تاثیر تغییر عملیات مدیریتی بر شرایط خاک مناطق نیمه خشک فراهم کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کیفیت خاک؛ ساختمان خاک؛ تجزیه تشخیص؛ مدیریت پایدار خاک؛ تحلیل چند متغیره | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 81 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 37 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب