
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 626 |
تعداد مقالات | 6,517 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,746,955 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,317,538 |
اثر کاهش تشعشع بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج (Oryza sativa L.) رقم شیرودی در مقادیر مختلف نیتروژن | ||
پژوهشهای تولید گیاهی | ||
مقاله 2، دوره 31، شماره 4، دی 1403، صفحه 23-42 اصل مقاله (1.6 M) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jopp.2024.21913.3092 | ||
نویسندگان | ||
ناهید فتحی1؛ همت اله پیردشتی* 2؛ مرتضی نصیری3؛ اسماعیل بخشنده4 | ||
1دانشجوی دکتری زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران. | ||
2نویسنده مسئول، استاد گروه زراعت، پژوهشکده ژنتیک و زیستفناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران. | ||
3استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات برنج کشور معاونت مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، آمل، ایران. | ||
4دانشیار پژوهش، پژوهشکده ژنتیک و زیستفناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران. | ||
چکیده | ||
سابقه و هدف: نور در کنار نیتروژن از عوامل تعیینکننده در رشد و عملکرد غلات بهویژه برنج بهشمار میروند. از آنجاییکه مطالعات اندکی در خصوص برهمکنش این دو عامل بر رشد و نمو و عملکرد برنج صورت گرفته است؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثرات کاهش تشعشع در مراحل مختلف رشد بر عملکرد و اجزای عملکرد رقم پرمحصول شیرودی در مقادیر مختلف نیتروژن اجرا شد. مواد و روشها: پژوهش بهصورت کرتهای دوبارخرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1397 اجرا شد. چهار سطح مختلف کود نیتروژن با مقادیر 0، 100، 200، 300 کیلوگرم اوره در هکتار، سایهاندازی شامل نور طبیعی، 70 و 40 درصد نور طبیعی در سه مرحله رویشی، زایشی و پرشدن دانه رقم شیرودی در مزرعه با استفاده از توریهای سایهانداز تیمارهای آزمایش بودند. در مرحله برداشت صفات مختلف مرتبط با عملکرد و اجزای عملکرد اندازهگیری شدند. یافتهها: نتایج نشان داد که مقادیر نیتروژن، مراحل و درصد سایهاندازی همچنین برهمکنش آنها بر عملکرد، و اجزا عملکرد رقم شیرودی از نظر آماری معنیدار بود. تنش سایهاندازی منجر به کاهش شدید اجزای عملکرد برنج شیرودی از قبیل تعداد دانه پر، تعداد خوشه و طول خوشه گردید. بیشترین میزان عملکرد به تیمار 200 کیلوگرم کود نیتروژن و تیمار بدون تنش سایهاندازی با 8910 کیلو در هکتار اختصاص داشت، درحالیکه در شرایط تنش سایهاندازی تا 35 درصد کاهش عملکرد مشاهده شد. نتایج برهمکنش مرحله و درصد سایهاندازی نیز حاکّی از آن بود که بیشترین عملکرد در واحد سطح در تیمار بدون تنش نوری و کمترین میزان عملکرد به تنش نوری 60 درصد در مرحله پرشدن دانه با حدود 5000 کیلوگرم در هکتار اختصاص داشت. هر چه میزان دریافت تشعشع در مراحل زایشی و پر شدن دانه کمتر شد، درصد دانههای پر (50-17%) ، وزن هزار دانه (12-7%) و عملکرد در واحد سطح (38-15%) بهطور قابلتوجهی کمتر شد. نتیجهگیری: طبق نتایج این پژوهش با وجود اینکه میزان مطلوب کود نیتروژن برای رقم شیرودی 200 کیلوگرم در هکتار محاسبه شد اما در شرایط سایهاندازی (30 و 60%) تیمار 100 کیلوگرم کود اوره در هکتار عملکرد و اجزا عملکرد بهتری (حدود 10%) نسبت به تیمار 200 کیلوگرم داشت. افزایش حدود 50 درصدی تعداد دانه پوک در خوشه در تیمار سایهاندازی در مرحله پرشدن دانه بیانگر این است که میزان کاهش شدت تشعشع در مرحله پرشدن دانه از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین میزان کاهش عملکرد برنج (بهویژه رقم شیرودی) در مواجهه با سایهاندازی به مرحله رشد گیاه بستگی دارد و با مدیریت درست مصرف کود نیتروژن می-توان اثرات سوء تنش نوری را کاهش داد. | ||
کلیدواژهها | ||
برنج؛ سایهاندازی؛ کود اوره؛ شاخص برداشت؛ تعداد دانه | ||
مراجع | ||
1.Amiri Larijani, B., Ramezanpour, Y., Karegaran, M., Shokri, A., & Hosseini, J. (2008). Technology for increasing rice yield and reducing producing cost based on modern system of culture management. In Proceeding of Improvement and Breeding of Rice. Ghaemshahr, Iran. [In Persian]
2.Pan, S. G., Cao, C. G., Cai, M. L., Wang, J. P., Wang, R. H., Yuan, B. Z., & Zhai, J. (2015). Effects of nitrogen application and shading on yields and some physiological characteristics in different rice genotypes. Chinese Journal Rice Science. 29 (2), 141-149. [in Chinese with English abstract]
3.Stanhill, G. (2005). Global dimming: A new aspect of climate change. Weather. 60 (1), 11-14.
4.Shuai, J., Zhang, Z., Liu, X., Chen, Y., Wang, P., & Shi, P. (2013). Increasing concentrations of aerosols offset the benefits of climate warming on rice yields during 1980–2008 in Jiangsu Province, China. Regression Environment Change, 13, 287-297.
5.Wang, L., Deng, F., & Ren, W. J. (2015). Shading tolerance in rice is related to better light harvesting and use efficiency and grain filling rate during grain filling period. Field Crops Research, 180, 54-62.
6.Liu, Q. H., Wu, X., Chen, B. C., Ma, J. Q., & Gao, J. (2014). Effects of Low Light on Agronomic and Physiological Characteristics of Rice Including Grain Yield and Quality. Rice Science, 21 (5), 243-251.
7.Deng, F., Wang, L., Yao, X., Wang, J. J., Ren, W.J., & Yang, W.Y. (2009). Effects of different-growing-stage shading on rice grain-filling and yield. Journal Sichuan Agriculture University, 27 (3), 265-269. [In Chinese with English abstract]
8.Praba, M. L., Vanangamudi, M., & Thandapani, V. (2004). Effect of low light on yield and physiological attributes of rice. Crop Management Physiology, 29 (2), 71-73.
9.Chen, H., Li, Q. P., Zeng, Y. L., Deng, F., & Ren, W. J. (2019). Effect of different shading materials on grain yield and quality of rice. Scientific Reports, 9, 9992.
10.Zou, Y., & Peng, S. (2012). Effect of nitrogen regimes on grain yield, nitrogen utilization, radiation use efficiency, and sheath blight disease intensity in super hybrid rice. Journal of Integrative Agriculture. 11 (1), 134-143.
11.Peng, S., Buresh, R. J., Huang, J., Zhong, X., Zou, Y., Yang, J., Wang, G., Liu, Y., Hu, R., & Tang, Q. (2010). Improving nitrogen fertilization in rice by site-specific N management. A review. Agronomy Sustainable Development, 30, 649-656.
12.Li, D. Q., Tang, Q. Y., Zhang, Y. B., Qin, J. Q., Li, H., Chen, L. J., Yang, S. H., Zou, Y. B., & Peng, S. B. (2012). Effect of nitrogen regimes on grain yield, nitrogen utilization, radiation use efficiency, and sheath blight disease intensity in super hybrid rice. Journal of Integrative Agriculture, 11 (1), 134-143.
13.Zhang, X., Davidson, E. A., Mauzerall, D. L., Searchinger T. D., Dumas, P., & Shen, Y. (2015). Managing nitrogen for sustainable development. Nature, 528 (3), 51-59.
14.Xiea, X., Shan, S., Wang, Y., Cao, F., Chen, J., Huang, M., & Zou, Y. (2019). Dense planting with reducing nitrogen rate increased grain yield and nitrogen use efficiency in two hybrid rice varieties across two light conditions. Field Crops Research, 236, 24-32.
15.Mohaddesi A., Eshraghi, A., Nasiri, M., Bahrami, M., Allahgholipour, M., Kianoush, GH. A., Tavasoli, F., Oskou, T., Arefi, H., Mohammadsalehi, M., Padam, H., Omrani, M., Vafadar, A., Saeidi, M., & Yosofi, M. (2004). Shiroudi, a new high yielding and good quality rice cultivar. Seed and Plant Journal. 4, 1-25. [In Persian]
16.Gbadamosi, A., & Daniel, M. M. (2014). Effect of light intensity on growth and yield of a nigerian local rice variety-Ofada. International Journal of Plant Research. 4, 89-94.
17.Fathi, N., Pirdashti, H., Nasiri, M., & Bakhshandeh, A. (2016). The effect of temperature and radiation intensity on rice yield and yield components in Mazandaran climatic conditions. Journal of Crops Improvement, 19 (1), 163-176.
18.Deng, X. L., Yang, S., Zhang, C., Fahad, S., Peng, S., Cui, K., Nie, L., & Huang, J. (2015). Influence of temperature and solar radiation on grain yield and quality in irrigated rice system. European Journal of Agronomy, 64, 37-46.
19.Shao, S., Liu, Z., Li, H., Zhang, Y., Dong, M., Guo, X., Zhang, H., Huang, B., Ni, R., Li, G., Cai, C., Chen, W., Luo, W., & Yin, X. (2021). The impact of global dimming on crop yields is determined by the source–sink imbalance of carbon during grain filling. Global Change Biology, 27, 689-708.
20.Zhang, W. J., Li, G. H., Yang Y. M., Li, Q., Zhang, J., Liu, J. Y., Wang S. H., Tang, S., & Ding, Y. F. (2014). Effects of Nitrogen Application Rate and Ratio on Lodging Resistance of Super Rice with Different Genotypes. Journal of Integrative Agriculture. 13 (1), 63-72.
21.Shrestha, S., Asch, F., Dusserre, J., Ramanantsoanirina, A., & Brueck, H. (2012). Climate effects on yield components as affected by genotypic responses to variable environmental conditions in upland rice systems at different altitudes. Field Crops Research, 134, 216-228.
22.Liu, Q., Cai, J., Li, T., & Zhang, J. (2007). Response of grain-filling properties and quality in rice to weak light during initial period of young spike. Acta Agronomica Sinica, 29, 172-175.
23.Wang, Y., Ge, M. J., Yan, X. T., Wei, H. Y., Zhang, H. C., Dai, Q. G., Huo, Zh. Y., & Xu, K. (2014). Effects of light, nitrogen and their interaction on grain yield and matter production characteristics of japonica super rice. Acta Agronomica Sinica. 40 (1), 154-165.
24.Zhang, B., & Yamagishi, J. (2010). Response of spikelet number per panicle in rice cultivars to three transplanting densities. Plant Production Science, 13, 279-288.
25.Alipour Abookheili, F., Noormohammadi, Gh., Madani, H., Heidari Sharifabad, H., & Mobasser, H. (2020). Effect of Nitrogen Splitting and Plant Density on Yield and Grain Yield Components of Two Rice Genotypes (Oryza sativa L.). Iranian Journal of Field Crops Research, 17 (4), 631-645. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 27 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 43 |