دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

 آمار

تعداد نشریات13
تعداد شماره‌ها636
تعداد مقالات6,653
تعداد مشاهده مقاله9,072,988
تعداد دریافت فایل اصل مقاله8,557,015
آزادبخت, صادق, رفیعی, مسعود, خورگامی, علی. (1401). واکنش فیزیولوژیک و زراعی ارقام سورگوم دانه‌ای به تنش خشکی و قارچ مایکوریزا در کشت تابستانه. , 15(4), 63-80. doi: 10.22069/ejcp.2023.19475.2450
صادق آزادبخت; مسعود رفیعی; علی خورگامی. "واکنش فیزیولوژیک و زراعی ارقام سورگوم دانه‌ای به تنش خشکی و قارچ مایکوریزا در کشت تابستانه". , 15, 4, 1401, 63-80. doi: 10.22069/ejcp.2023.19475.2450
آزادبخت, صادق, رفیعی, مسعود, خورگامی, علی. (1401). 'واکنش فیزیولوژیک و زراعی ارقام سورگوم دانه‌ای به تنش خشکی و قارچ مایکوریزا در کشت تابستانه', , 15(4), pp. 63-80. doi: 10.22069/ejcp.2023.19475.2450
آزادبخت, صادق, رفیعی, مسعود, خورگامی, علی. واکنش فیزیولوژیک و زراعی ارقام سورگوم دانه‌ای به تنش خشکی و قارچ مایکوریزا در کشت تابستانه. , 1401; 15(4): 63-80. doi: 10.22069/ejcp.2023.19475.2450

واکنش فیزیولوژیک و زراعی ارقام سورگوم دانه‌ای به تنش خشکی و قارچ مایکوریزا در کشت تابستانه

مجله تولید گیاهان زراعی
دوره 15، شماره 4، دی 1401، صفحه 63-80    اصل مقاله (1.79 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/ejcp.2023.19475.2450
نویسندگان
صادق آزادبخت1؛ مسعود رفیعی* 2؛ علی خورگامی1
1دانشجوی دکتری، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد خرم‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم‌آباد، ایران،
2استادیار، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران
چکیده
سابقه و هدف: سورگوم پنجمین غله مهم در جهان بوده و جزء غذای اصلی بیش از 500 میلیون نفر در بیش از 30 کشور محسوب می‌شود. این گیاه به‌عنوان جایگزین خوبی برای ذرت در شرایط کمبود آب معرفی شده است؛ زیرا تحمل بالاتری نسبت به خشکی دارد. از طرفی، انتخاب رقم سازگار به منطقه و با تحمل بیشتر به خشکی، به افزایش تولید و کاهش مصرف آب کمک می‌نماید. همچنین، به‌کارگیری قارچ‌های مایکوریزا آربسکولار از طریق توسعة سیستم ریشه‌ای، بهبود جذب و انتقال عناصر غذایی و تولید متابولیت‌ها و هورمون‌های گیاهی نقش مهمی در افزایش تحمل گیاهان به خشکی داشته و بر خصوصیات کمی، کیفی، رشد و عملکرد گیاهان زراعی اثر مثبت دارد. با توجه به کاهش نـزولات جـوی در ایـران و در نتیجه بحـران آب در کـشور، لـزوم مـدیریت آب آبیاری به‌ویژه در بخش کشاورزی که مصرف کننـدة عمـدة آب محسوب می‌شود، اهمیت قابل توجهی دارد. از طرفـی با عنایت به اینکه قارچ‌های مـایکوریزا در جذب آب بـه گیـاه زراعـی کمـک می‌کنند، آزمایش فوق با هدف بررسی کاربرد مایکوریزا در کاهش اثرات تنش خشکی بر عملکرد و خصوصیات مورفوفیزیولوژیک سه رقم سورگوم دانه‌ای در شرایط آب و هوائی معتدل کوهدشت لرستان انجام شد.

مواد و روش‌ها: این آزمایش در تابستان سال‌های 1395 و 1396 در شهرستان کوهدشت لرستان در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی به‌صورت اسپلیت پلات –فاکتوریل با چهار تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی شامل سه رژیم آبیاری پس از 80 (شاهد)، 120 و 160 میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس الف و فاکتورهای فرعی شامل کود زیستی مایکوریزا در دو سطح کاربرد و عدم کاربرد کود و سه رقم سورگوم دانه‌ای شامل کیمیا، پیام و سپیده سطوح فاکتورهای را تشکیل بودند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد خصوصیات مورفوفیزیولوژیک سورگوم همچون شاخص سطح برگ، طول خوشه، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت با افزایش شدت تنش خشکی کاهش معنی‌دار یافت. بیشترین عملکرد دانه از شرایط نرمال آبیاری حاصل شد و در شرایط تنش خشکی شدید این صفت به‌طور معنی‌داری کاهش یافت. مقایسه میانگین اثر ساده عامل‌ها نشان داد کاربرد مایکوریزا بیشترین عملکرد دانه را تولید نمود و در میان ارقام، رقم سپیده برترین بود و رقم پیام کمترین عملکرد دانه را داشت. روند تغییرات عملکرد دانه و میزان پرولین برگ با افزایش شدت تنش خشکی از یک رابطه خطی معنی‌دار و به ترتیب منفی و مثبت پیروی نمود.

نتیجه‌گیری: در مجموع رقم سپیده با کاربرد مایکوریزا در رژیم آبیاری پس 120 میلی‌متر تبخیر بدون تفاوت معنی‌دار ضمن تولید بیشترین عملکرد دانه مطلوب موجب صرفه جوئی در آب آبیاری گردید که برای منطقه قابل توصیه است.
کلیدواژه‌ها
اجزای عملکرد؛ پرولین؛ رژیم آبیاری؛ شاخص سطح برگ؛ عملکرد دانه
مراجع
  1. Jabereldar, A. A., El Naim, A. M., Abdalla, A. A. and Dagash, Y. M. 2017. Effect of Water Stress on Yield and Water Use Efficiency of Sorghum (Sorghum bicolor L. Moench) in Semi-Arid Environment. Int J Agric Forest. 7: 1. 1-6.
  2. Amirabadi, M., Ardakani, M.R., Rejali, F. and Borji, M. 2010. Effects of Azotobacter chroococcum and mycorrhizal Fungus along with different levels of phosphorus on qualitative and morphological characteristics of forage maize (KSC 704). Ir J Soil Water Res. 41: 1. 49-56.
  3. El Naim A.M., Baldu, M.A.M. and Zaied, M.M.B. 2012. Effect of tillage depth and pattern on growth and yield of grain sorghum (Sorghum bicolor Moench) under rain-fed. J Nov Appl Sci. 1: 3. 68-73.
  4. Menezes, C.B., Saldanha, D.C., Santos, C.V., Andrade, L.C., Mingote Júlio, M.P., Portugal, A.F. and Tardin, F.D. 2015. Evaluation of grain yield in sorghum hybrids under water stress. Genet Mol Res. 14: 4. 12675-12683.
  5. Amjad Ali, M., Abbas, A., Niaz, S., Zulkiffal, M. and Ali, S. 2009. Morphophysiological criteria for drought tolerance in sorghum (Sorghum bicolor) at seedling and post-anthesis Ssages. Int J Agric Biotechnol. 11: 674-680.
  6. Mazaherilaghab, H., Nori, F., Zare-Abyane, H. and Vafaei, H. 2001. Effect of final irrigation on important traits of three varieties of sunflower in dry land farming. Ir J Agric Res. 1: 41-44 (In Persian)
  7. Rafiee, M. and Kalhor, M. 2015. Economic water use efficiency of corn (Zea mays) hybrids as affected by irrigation regimes: A case study in west Iran. Archiv Agron Soil Sci. 1-9.
  8. Assefa, Y. and Staggenborg, S.A. 2010. Grain sorghum yield with hybrid advancement and change in agronomic practices from 1957 through 2008. Agron J. 102: 703-706.
  9. Benabdellah, K., Abbas, Y., Abourouh, M., Aroca, R. and Azcon, R. 2011. Influence of two bacterial isolates from degraded and non-degraded soils and arbuscular mycorrhizae fungi isolated from semi-arid zone on the growth of Trifolium repens under drought conditions: Mechanisms related to bacterial effectiveness. Eur J Soil Biol. 47: 303-309.
  10. Latef, A.A. and Chaoxing, H. 2010. Arbuscular mycorrhizal influence on growth, photosynthetic pigments, osmotic adjustment and oxidative stress in tomato plants subjected to low temperature stress. Acta Physiol Planta. 33: 1217-1225.
  11. Mohammadi, E., Asghari, H.R. and Gholami, A. 2013. Effect of mycorrhiza inoculation and phosphorus fertilizer on some growth indices of chickpea (Cicer arietinum) Hashem cultivar. Agroecol. 5: 3. 263-271
  12. Hamzei, J. and Sadeghi Meabadi, F. 2014. The effect of irrigation intervals and arbuscular mycorrhizal fungi on chlorophyll index, yield and yield components of grain sorghum. J Crop Prod Process, Isfahan University of Technology. 4: 12. 211-221.
  13. Tajini, F. and Drevon, J. 2012. Effect of arbuscular mycorrhizas on P use efficiency for growth and N2 fixation in common bean (Phaseolus vulgaris). Sci Res Essays. 7: 16. 1681-1689.
  14. Parsa-Motlagh, B., Mahmoodi, S., Sayyari-Zahan, M.H. and Naghizadeh, M. 2011. Effect of mycorrhizal fungi and phosphorus fertilizer on concentration of leaf nutrients and photosynthetic pigments of common bean (Phaseolus vulgaris) under salinity stress condition. Agroecol. 3: 2. 233-244. (In Persian)
  15. Staden, J., Here, P.D. and Cress, W.A. 1999. Proline synthesis and degradation a model system for elucidating stress- related signal transduction. J Exp Bot. 50: 413-434.
  16. Valentine, A. J., Mortimer, P. E., Lintnaar, A. and Borga, R. 2006. Drought responses of arbuscular mycorrhiza grapevines. Symbiosis. 41: 127-133.
  17. Castellanos-Morales, V., Keiser, C., Cardenas- Navarro, R., Grausgruber, H., Glauninger, J., Garcia-Garrido, J.M., Steinkellner, S., Sampedro, I., Hage-Ahmed. K., Illana, A., Ocampo, J.A. and Vierheilig, H. 2011. The bio protective effect of AM root colonization against the soil-borne fungal pathogen Gaeumannomyces graminis var. tritici in barely depends on the barely variety. Soil Biol Biochem. 43: 831-834.
  18. Smith, S.E. and Read, D.J. 2008. Mycorrhizal Symbiosis, third ed. Academic Press. Oxford.
  19. Varma, A. 2008. Mycorrhizae: State of the Art, Genetics and Molecular Biology Eco-Function, Biotechnology, Eco-physiology, structure and systematic. Springer –verlag Berlin Heidelberg. ISBN: 978-3-540-78824-9.
  20. Bates, L.S., Waldren, R.P. and Teare, I.D. 1973. Rapid determination of free proline for water-stress studies. Plant and Soil. 39: 205-207.
  21. Bahrami Chegni, Z., Amiri, H. and Lari Yazdi, H. 2012. Effect of drought stress on some physiological parameters of basil. National Conference on Agricultural Science and Technology. Pp: 419-430.
  22. Irigoyen, J.J., Emerich, D.W. and Sanchez-Dias, M. 1992. Water stress induced changes in concentrations of proline and total soluble sugars in nodulated alfalfa (Medicago sativa) plants. Physiol Plant. 84: 55-60.
  23. Zhang, H., Pala, M., Oweis, T. and Harris, H. 2000. Water use and water use efficiency of chickpea and lentil in a Mediterranean environment. Aust J Agric Res. 51: 295-304.
  24. Boyer, J. and Westgate, M. 2004. Grain yields with limited water. J Exp Bot. 55: 2385-2394.
  25. E.S., Setter, T.L., Medison, G.T. and Shopiro, S.P. 1991. Influence of water deficit on maize endosperm development enzyme activities and RNA transcripts of starch ane zein synthesis abcisic acid and cell devision. Plant physiol. 97: 1. 154-164.
  26. Ahmed, A.A., Hassan, M.S.M. and El Naim, A.M. 2016. Evaluation of some local sorghum genotypes in north Kordofan of Sudan semi-arid agro-ecological environment. Int J Agric Forest. 6: 1. 54-57.
  27. Turk, M.A., Assaf, T.A., Hameed, K.M. and Tawaha, A.M. 2006. Significance of mycorrhizae. World J Agric Sci. 2: 1. 16-20.
  28. Cha-um, S. and Kirdmanee, C.H. 2009. Proline accumulation, photosynthetic abilities and growth characters of sugarcane (Saccharum officinarum) plantlets in response to iso-osmotic salt and water-deficit stress. Agric Sci China. 8: 1. 51-58.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 251
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 219


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب