
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 626 |
تعداد مقالات | 6,517 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,747,035 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,317,649 |
بررسی ردپای آب و بهرهوری مصرف آب محصولات سیبزمینی، چغندرقند، گوجهفرنگی و ذرت علوفهای در اقلیمهای مختلف ایران | ||
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک | ||
دوره 27، شماره 6، بهمن و اسفند 1399، صفحه 103-120 اصل مقاله (776.33 K) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwsc.2021.18398.3399 | ||
نویسندگان | ||
حلیمه پیری* ؛ مجتبی مبارکی | ||
دانشگاه زابل | ||
چکیده | ||
سابقه و هدف: یکی از راهکارهای عملی مدیریت منابع آب، برآورد نیاز آبی گیاه و تعیین مقدار حجم آب مصرفی در مراحل مختلف تولید محصول است. بهمنظور محاسبه میزان حجم آب مصرف شده توسط محصولات کشاورزی در مراحل رشد، از شاخص آب مجازی و ردپای آب استفاده میشود. ردپای آب در یک محصول بهصورت حجمی از آب شیرین که در تولید آن محصول مصرف شده است، تعریف میشود. ردپای آب بهعنوان شاخصی برای برای تخصیص منابع آب شیرین تعریف شده است که بینش ارزشمندی درباره آثار محیط زیستی تولید یک محصول ارائه میکند. ردّپای آب نشاندهنده آب مصرفی واقعی محصولات در سه جزء آبی، سبز و خاکستری است، که امروزه در راستای مدیریت نوین منابع آب با رویکرد یکپارچه مورد توجه قرار گرفته است. به-منظور ارزیابی مناسب آب مصرفی در بخش کشاورزی، لازم است که شاخص ردّپای آب در اقلیمهای مختلف مورد بررسی قرارگیرد. مواد و روشها: برای انجام تحقیق ابتدا دادههای هواشناسی از سازمان هواشناسی کشور اخذ گردید. سپس نیاز آبی گیاهان چغندرقند، سیبزمینی، ذرت علوفهای و گوجهفرنگی در اقلیمهای همدان، اهواز، شهرکرد، مشهد و اصفهان با استفاده از نرمافزار CropWat محاسبه شد. مقدار عملکرد محصول و مقدار کود ازته مصرفی ازجهاد کشاورزی هر استان اخذ شد. سپس میانگین حجم آب مصرفی، آب مجازی، ردپای آب و بهرهوری مصرف آب این محصولات برای دوره آماری 1396-1390 محاسبه شد. برای محاسبه ردپای آب از روش چاپاگین و همکاران (2006) استفاده شد. یافتهها: نتایج تحقیق نشان داد در بین محصولات مورد مطالعه گیاه سیبزمینی با 4/2945 مترمکعب بر تن در شهر اهواز با اقلیم گرم و مرطوب بالاترین ردپای آب و چغندرقند با 1/906 مترمکعب بر تن در اقلیم سرد و خشک مشهد کمترین ردپای آب را دارا بود. بیشترین مقدار آب مجازی مصرف شده برای گیاهان مورد مطالعه سیبزمینی (84/0 مترمکعب برکیلوگرم)، گوجهفرنگی (51/0 مترمکعب برکیلوگرم)، چغندرقند (46/0 مترمکعب برکیلوگرم) و ذرت علوفهای (39/0 مترمکعب برکیلوگرم) بهترتیب مربوط به اقلیم اهواز، شهرکرد، اهواز و اصفهان بود. کمترین مقدار بهرهوری مصرف آب (2/1 کیلوگرم بر مترمکعب در هکتار) نیز متعلق به سیب-زمینی در اقلیم اهواز بود. کمترین آب مجازی و بیشترین بهرهوری مصرف آب برای گیاهان مورد مطالعه در اقلیم همدان بهدست آمد. نتیجهگیری: در پژوهش حاضر مصرف آب برای محصولات کشاورزی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد حجم آب مصرفی در محصولات مورد مطالعه در اقلیمهای مختلف متفاوت است. با توجه نتایج بهدست آمده میتوان گفت اقلیم همدان با توجه به پایین بودن مقادیر آب مجازی (29/0، 3/0، 19/0 و 14/0 مترمکعب بر کیلوگرم) و بالا بودن بهرهوری مصرف آب (43/3، 3/3، 19/5 و 46/7 کیلوگرم بر مترمکعب) بهترتیب برای سیبزمینی، گوجهفرنگی، چغندرقند و ذرت علوفهای، نسبت به سایر اقلیمهای مورد مطالعه برای کشت هر چهار محصول مناسبتر میباشد. همچنین با توجه به خشکسالیهای اخیر و کمبود آب باید از منابع آب موجود به بهترین نحو استفاده نمود و کشت محصولات با نیاز آبی کمتر و عملکرد بالاتر مورد برنامهریزی قرار گیرد. | ||
کلیدواژهها | ||
آب سبز؛ آب آبی؛ آب خاکستری؛ آب سفید؛ نیاز آبی | ||
مراجع | ||
1.Ababai, B., and Etedali Ramazani, H. 2014. Estimation of Water Footprint Components in Wheat Production inIran. Water and Soil, 29: 6. 1458-1468. (In Persian)
2.Aligholina, T., Rezaei, H., Bahmanesh, J., and Montasseri, J. 2017. Study of water footprint index for dominant crops in the Lake Urmia Catchment and its relationship with irrigation management. Soil Science, 27: 4. 37-48. (In Persian)
3.Alighalnia, T., Sheibani, H., Mohammadi, A., and Hesam, M. 2019. Comparison and evaluation of water, green and graywater footprints in different climates of Iran. Iranian Water Resources Research, 15: 3. 235-245. (In Persian)
4.Arabi Yazdi, A., Nik nia, N., Majidi, N., and Emami, H. 2014. Water Security Assessment in Arid Climates Based on Water Footprint Concept (case study; south khorasan province). Iran. J. Irrig. Drain. 8: 4. 735-746. (In Persian)
5.Bazrafshan, A., and Garkani Nezhad Mashizi, Z. 2019. Evaluation of water consumption efficiency and water footprint of saffron product in Iran. Saffron Agriculture and Technology,7: 4. 505-519. (In Persian)
6.Bazrafshan, Z., Ramezani Etedali, H., and Bazrafshan, A. 2020. Temporal and spatial distribution of water footprint components and virtual water trade in walnut products in Iran. Echo Hydrology. 7: 3. 583-593. (In Persian)
7.Chapagain, A.K., Hoekstra, A.Y., Savenije, H.H.G., and Gautam, R. 2006. The water footprint of cotton consumption: An assessment of the impact of worldwide consumption of cotton products on the water resources in the cotton producing countries. Ecological Economics, 60: 1. 186-203.
8.Deng, G., Ma, Y., and Li, X. 2016. Regional water footprint evaluation and trend analysis of China - based on interregional input–output model. J. Clean. Prod. 112: 4682-4674.
9.Farzi, S., Golabi, M.R., and Radmanesh, F. 2019. Determining the optimal cultivation pattern based on water footprint index (Case study: Kermanshah province). Irrigation and Drainage of Iran, 39: 13. 588-602.
10.Fu, Y., Zhao, J., Wang, C., Peng, W., Wang, Q., and Zhang, C. 2018. The virtual Water flow of crops between intraregional and interregional in mainland China. Agricultural water management, 208: 204-213.
11.Hess, T.M., Lennard, A.T., and Daccache, A. 2015. Comparing local and global water scarcity information in determining the water scarcity footprint of potato cultivation in Great Britain. J. Clean. Prod. 87: 666-674.
12.Hoekstra, A.Y. 2013. The Water Footprint of Modern Consumer Society. Routledge, London, UK, 208p.
13.Hoekstra, A.Y., and Chapagain, A.K. 2011. Globalization of water: Sharing the planet's freshwater resources. John Wiley and Sons. 203p.
14.Hoekstra, A.Y., and Chapagain, A.K. 2007. Water footprint of nations :water use by people as a function of their consumption pattern. Water Resource Management, 21: 1. 35-48.
15.Khalili, T., Mahdisarai, T., Babazadeh, H., and Ramezani Ettedali, H. 2020.Water resources managementof Qom Province by using the concept of water Footprint. Ecohydrology.6: 4. 1109-1119. (In Persian)
16.Lu, Y., Zhang, X., Chen, S., Shao, L., and Sun, H. 2016. Changes in water use efficiency and water footprint in grain production over the past 35 years: a case study in the North China Plain. J. Clean. Prod. 116: 71-79.
17.Mekonnen, M.M., and Hoekstra, A.Y. 2010. A global and high-resolution assessment of the green, blue and grey water footprint of wheat. Hydrology and Earth System Sciences, 14: 1259-1276.
18.Mohammadi, A., Yousefi, H., Noorullahi, Y., and Sadati-Nejad,S.J. 2017. Selecting the best provincein potato production through thewater footprint index. Ecohydrology,2: 4. 523-532.
19.Ridoutt, B.G., and Pfister, S. 2010 .A revised approach to water footprinting to make transparent the impacts of consumption and production on global freshwater scarcity. Global Environmental Change. 20: 113-120.
20.Rodriguez, C.I., de Galarreta, V.R., and Kruse, E.E. 2015. Analysis of water footprint of potato production in the pampean region of Argentina. Cleaner Production. 90: 91-96.
21.Rouhani, N., Yang, H., Amin Sichani, S., Afyouni, M., Mousavi, F., and Kamgar Haghighi, A. 2008. Evaluating the exchange of food and water based on available water resources in Iran. J. Agric. Sci. Technol. 12: 46. 417-432.(In Persian)
22.Van oel, P.R., Mekonnen, M.M., and Hoekstra, A.A. 2008. The external water footprint of the Netherlands: Quantification and impact assessment. Value of Water Research Report Series No. 33, UNESCOIHE, Delft, the Netherlands.
23.Yousefi, H., Mohammadi, A., Nourollahi, Y., and Sadatinejad, J.2016. Evaluation of water footprint index of Tehran province crops. Soil Conservation, 24: 6. 67-85. (In Persian)
24.Zahedi, M., Eshghizadeh, H.R., and Mandani, F. 2015. Energy efficiency and productivity in potato and sugar beet production systems in Isfahan province. Production and processing of agricultural and horticultural products,5: 17. 181-189. (In Persian)
25.Zhuo, L., and Hoekstra, A.Y. 2017. The effect of different agricultural management practices on irrigation efficiency, water use efficiency and green and blue water footprint.Frontiers of Agricultural Science and Engineering. 4: 185-194.
26.Zhuo, L., Mekonnen, M.M., and Hoekstra, A.Y. 2016. Consumptive water footprint and virtual water trade scenarios for China With a focus on crop production, consumption and trade. Environment international, 94: 211-223. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,808 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 804 |