دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

 آمار

تعداد نشریات13
تعداد شماره‌ها636
تعداد مقالات6,653
تعداد مشاهده مقاله9,072,987
تعداد دریافت فایل اصل مقاله8,557,012
احمدی, حمزه, اسماعیل پور, یحیی, مرادی, عباس, غلامی, حمید. (1398). ارزیابی حساسیت اراضی به بیابان‌زایی با استفاده از رویکرد پویایی سیستم در حوضه آبخیز جازموریان. , 26(2), 221-224. doi: 10.22069/jwsc.2019.15565.3076
حمزه احمدی; یحیی اسماعیل پور; عباس مرادی; حمید غلامی. "ارزیابی حساسیت اراضی به بیابان‌زایی با استفاده از رویکرد پویایی سیستم در حوضه آبخیز جازموریان". , 26, 2, 1398, 221-224. doi: 10.22069/jwsc.2019.15565.3076
احمدی, حمزه, اسماعیل پور, یحیی, مرادی, عباس, غلامی, حمید. (1398). 'ارزیابی حساسیت اراضی به بیابان‌زایی با استفاده از رویکرد پویایی سیستم در حوضه آبخیز جازموریان', , 26(2), pp. 221-224. doi: 10.22069/jwsc.2019.15565.3076
احمدی, حمزه, اسماعیل پور, یحیی, مرادی, عباس, غلامی, حمید. ارزیابی حساسیت اراضی به بیابان‌زایی با استفاده از رویکرد پویایی سیستم در حوضه آبخیز جازموریان. , 1398; 26(2): 221-224. doi: 10.22069/jwsc.2019.15565.3076

ارزیابی حساسیت اراضی به بیابان‌زایی با استفاده از رویکرد پویایی سیستم در حوضه آبخیز جازموریان

مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک
مقاله 11، دوره 26، شماره 2، خرداد و تیر 1398، صفحه 221-224    اصل مقاله (615.79 K)
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwsc.2019.15565.3076
نویسندگان
حمزه احمدی1؛ یحیی اسماعیل پور* 2؛ عباس مرادی3؛ حمید غلامی2
1دانشگاه هرمزگان
2استادیار گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان
3استادیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان
چکیده
چکیده:

سابقه و هدف: بیابان‏زایی فرایند و وضعیت نهایی تخریب مناطق خشک است. این فرایند با دامنه اثرگذاری در بیش از 100 کشور، زندگی حدود 1 میلیارد نفر از مردم جهان را تحت تأثیر خود قرار داده و نتیجه تعامل‌های پیچیده در بین عوامل مختلفی همچون تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های انسانی است. هدف از تحقیق حاضر، پیش‌بینی اثرات اجرای سناریوهای مدیریتی و اقلیمی بر پدیده بیابان‌زایی با استفاده از رویکرد مدل‌سازی پویایی سیستم در حوضه آبخیز جازموریان واقع در استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان است.
مواد و روش‌ها: اطلاعات موردنیاز و داده‌های پایه جمع‌آوری‌شده و عوامل بیابان‌زایی براساس تحقیقات قبلی و بازدیدهای میدانی شناسایی شدند. در مرحله بعد، نمودارهای مرجع ترسیم‌شده، روابط علی – معلولی و بازخوردها مشخص و مدل مفهومی بیابان‌زایی حوضه آبخیز جازموریان ارائه شد. نمودار ذخیره- جریان از مدل مفهومی استخراج و در نرم‌افزار ونسیم ترسیم گردید. صحت‌سنجی مدل با آزمون‌های حدی مدل انجام گرفت. براساس سناریوهای مدیریت پوشش گیاهی و اقلیمی مدل اجرا گردید و خروجی‌های نظیر هر سناریو با وضعیت موجود مقایسه شد.
یافته‌ها: نتایج تحقیق نشان داد که عامل خاکی با درجه اهمیت 73/1 موثرترین عامل در بیابان‌زایی حوضه جازموریان است. شاخص حساسیت پذیری بیابان‌زایی با درجه اهمیت برابر 37/1 در کلاس بحرانی قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل سناریوهای مورد بررسی در یک دوره 30 ساله نشان داد که با هدف کاهش شاخص حساسیت‌پذیری بیابان‌زایی، سناریوهای تغییر سیاست و مدیریت (1)، مدیریت پوشش گیاهی (18/1 و 25/1) و تغییر اقلیم (25/1) به ترتیب به‌عنوان سناریوهای برتر شناسایی شدند.
نتیجه‌گیری: یافته‌های نتایج نشان داد که متوسط وزنی ارزش کمی شدت بیابان‌زایی برای وضعیت فعلی بیابان‌زایی بر اساس چهار معیار مورد بررسی 37/1 به دست آمد که با مقایسه این مقدار با جدول ایسس ، کلاس شدت بیابان‌زایی برای کل منطقه بین شکننده تا بحرانی (الف) برآورد می‌گردد. با بررسی نتایج حاصل از اجرای سناریوهای مدیریت پوشش مشاهده می‌شود که اگر 10 و 20 درصد تغییر در پوشش گیاهی و پوشش حفاظتی در برابر فرسایش رخ دهد، شاخص حساسیت پذیری بعد از 30 سال به ترتیب به حدود 25/1 و 18/1 خواهد رسید که این نشان از اهمیت مدیریت پوشش در برابر مقابله با بیابان‌زایی به‌ویژه در حوضه آبخیز جازموریان دارد. همچنین اقدامات مدیریتی در منطقه موردمطالعه می‌توانند روند بیابان‌زایی را متوقف و وضعیت موجود را به‌سوی بهبودی سوق دهند. به‌طورکلی، مدل پویایی سیستم به‌عنوان یکی از رویکردهای تلفیق در ارزیابی حساسیت پذیری بیابان‌زایی حوضه جازموریان کارایی بالایی دارا می‌باشد و برای افزایش فهم ذینفعان از روابط علی و معلولی و بازخوردهای سیستم سودمند است.
کلیدواژه‌ها
آزمون‌های حدی؛ حوضه آبخیز جازموریان؛ سناریوهای مدیریتی؛ شاخص حساسیت پذیری بیابان‌زایی
مراجع
1.Afkhami Ardesiri, S. 2007. Comparison
the Effect of Land-use Changes on
Desertification Risk in the Gorgan Plain
at Past 50 Years using ICD & ESAs
Desertification Assessment Methods
(Case study: Gorgan-Aq-Qala, Inche
Borun), M.Sc. Thesis. Dissertation,
Gorgan University of Agriculture
Sciences and Natural Resources. Iran.
174p. (In Persian)
2.Ekhtesasi, M.R., and Sepehr, A. 2011.
Methods and Models of Desertification
Assessment and Mapping, Yazd
University Press, First Edition, 312p.
(In Persian)
3.Farajollahi, A. 2016. Socio-Economic
Factors Influencing Land Use Changes
and Desertification Hazard in Maraveh
Tappeh Region, Golestan Province. PhD
Thesis, Gorgan University of Agricultural
Sciences and Natural Resources. 213p.
(In Persian)
4.Farajollahi, A., Asgari, H.R., Ownegh,
Mahboubi, M.R., and Mahini, A.S. 2017.
The Effect of Land Use Changes on
Desertification Hazard (Case study:
Maraveh Tappeh Region of Golestan
Province, Iran). Modern Applied Science,
11: 1. 168-179. (In Persian)
5.Farmahini Farahani, A., and Darvish, M.
2012. Assessment and Generating
Desertification Map Using FAO and
UNEP Method Kavire-e-meighan Basin.
Iran. J. Range Des. Res. 19: 4. 547-556.
(In Persian)
6.Giordano, L., Giordano, F., Grauso, S.,
Iannetta, M., Sciortino, M., Rossi, L., and
Bonati, G. 2003. Identification of Areas
Sensitive to Desertification in Sicily
Region. ENEA, Rome, Italy. Pp: 1-16.
7.Goudie, A.S. 2011. Desertification,
In: J.O. Nriagu (ed.) Encyclopedia of
Environmental Health, Burlington:
Elsevier, 2: 30-35.
8.Hemmati, N. 2001. Analysis of
Factors Influencing Desertification and
Introducing a Predictive Model in
Nemmat Abad Bijar Region. M.Sc.
Thesis. University of Tehran. 150p.
(In Persian)
9.Karimi Sangchini, E., Ownegh, M.,
Sadoddin, A., Tahmasebi Pur, N.,
and Rezaee, H. 2017. A system
dynamics model to predict the effects of
vegetation-based management scenarios
on structural landscape ecology in
Hablehrud River Basin. J. Water. Engin.
Manage. 9: 1. 58-70. (In Persian)
10.Kelly, R.A., Jakeman, A.J., Barreteau,
O., Borsuk, M.E., Elsawah, S.,
Hamilton, S.H., Sakari K., Holger,
R.M., Rizzoli, A.E., Van Delden, H.,
and Voinov, A.A. 2013. Selecting among
Five Common Modelling Approaches
for Integrated Environmental Assessment
and Management. Environmental Modelling
& Software, 47: 159-181.
11.Kosmas, C., Kirkby, M., and
Geeson, N. 1999. European Commission
the Medalus project-Mediterranean
Desertification and Land Use, Manual
on Key Indicators of Desertification and
Mapping Environmentally Sensitive
Areas to Desertification. 87p.
12.Kotir, J.H., Smith, C., Brown, G.,
Marshall, N., and Johnstone, R.
2016. A System Dynamics Simulation
Model for Sustainable Water Resources
Management and Agricultural Development
in the Volta River Basin, Ghana.
Science of the Total Environment,
573: 444-457.
13.Li, X.Y., Ma, Y.J., Xu, H.Y., Wang,
J.H., and Zhang, D.S. 2009. Impact of
Land Use and Land Cover Change on
Environment Degradation in Lake
QINGHAI Watershed, Northeast,
QINGHAITIBET Plateau. Land
Degrade and Development. Catena.
20: 69-83.
14.Mansouri, K. 2010. Assessment of Land
use Change Effects on Desertification
Hazard and Risk. M.Sc. Thesis. Gorgan
University of Agriculture Sciences
and Natural Resources. Iran. 153p.
(In Persian)
15.Mavrommati, G., Bithas, K., and
Panayiotidis, P. 2013. Operationalizing
Sustainability in Urban Coastal Systems:
A system Dynamics Analysis, Water
research, Pp: 1-16.
16.Parvari Asl, S.H., Pahlavanravi, A.,
and Moghaddam Nia, A.R. 2010.
Classification of Desertification Intensity
Using ESAs Model in Niyatak Region
(Sistan, Iran). J. Range Water. Manage.
Iran. J. Natur. Resour. 63: 2. 149-163.
(In Persian)
17.Rasmy, M., Gad, A., Abdelsalam, H.,
and Siwailam, M. 2010. A Dynamic
Simulation Model of Desertification in
Egypt. Egypt. J. Rem. Sens. Space Sci.
13: 101-111.
18.Reynolds, J.F., Stafford and Smith,
D.M. 2002. Global Desertification: Do
Humans Cause Deserts? Dahlem
University Press, Berlin, 437p.
19.Sepehr, A., Hassanli, A.M., Ekhtesasi,
M., and Jamali, J. 2007. Quantitative
assessment of desertification in south
of Iran using MEDALUS method.
Environmental Monitoring and Assessment.
134: 1-3. 243-254. (In Persian)
20.Simonovic, S.P., and Ahmad, S. 2000.
System Dynamics Modeling of
Reservoir Operation for Flood
Management. J. Comp. Civil Engin.
14: 3. 190-199.
21.Soltani, M., and Alizadeh, H.A.
2018. Integrated Water Resources
Management at Basin Scale (IWMsim)
Using a System Dynamics Approach. J.
Water Soil Resour. Cons. 7: 2. 69-90.
(In Persian)
22.UN (United Nations). 1994. UN Earth
Summit, Convention on Desertification,
UN Conference in Environment and
Development, Rio de Janeiro. Brazil,
June 3-14, 1992. United Nations,
New York.
23.Zehtabian, Gh.R., and Rafiei Emam, A.
2003. ESAs, a New for Assessment and
Mapping of Areas Sensitive to
Desertification. J. Des. 8: 1. 120-126.
(In Persian)

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 673
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 419


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب