
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 626 |
تعداد مقالات | 6,517 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,746,955 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,317,538 |
ارزیابی تناسب اراضی منطقه هشترود با فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی برای تیپ بهره وری نخود آبی | ||
مجله مدیریت خاک و تولید پایدار | ||
مقاله 10، دوره 7، شماره 3، آذر 1396، صفحه 153-166 اصل مقاله (608.55 K) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/ejsms.2017.11636.1668 | ||
نویسندگان | ||
مسلم ثروتی* 1؛ حمیدرضا ممتاز1؛ حسین رضائی2؛ مجید پیشنماز احمدی3 | ||
1عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه | ||
2استادیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه تبریز، | ||
3دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه جغرافیا و برنامه ریزی، دانشگاه تبریز | ||
چکیده | ||
سابقه و هدف: ارزیابی تناسب اراضی با دستورالعمل فائو معمولترین رویکرد برای ارزیابی اراضی بوده که مبتنی بر پارامترهای بیوفیزیکی و پارامترهای اقتصادی-اجتماعی اراضی است. فائو برای ارزیابی و تهیه نقشههای تناسب از شیوه بولین استفاده میکند که توسط عدهای از محققین ارزیابی مورد نقد و انتقاد قرار گرفته است چرا که طبیعت پیوسته خاک و عدم قطعیت در اندازهگیریها را در نظر نمیگیرد، بنابراین برای چیره شدن بر مشکلات ابهام در تعریف و سایر عدم قطعیتها روش فازی پیشنهاد شدهاست. فرآیند تحلیل سلسله مراتبی نیز ضرایب وزنی مورد نیاز برای ارزیابی تناسب اراضی را با کمک ماتریس ارجحیت برای همه معیارهای موثر با استفاده از مقایسات جفتی با ضرایب الویت قابل تغییر محاسبه و نظرات کارشناسی را وارد مدل میکند. نهایتا تناسب اراضی استنتاج شده با روش تلفیقی فازی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی نهتنها وابسته به توابع عضویت فازی بوده بلکه وابسته به وزن اختصاص یافته به همه ویژگیها است. این مقاله از روش فرآیند سلسله مراتبی فازی برای ارزیابی تناسب اراضی استفاده میکند و فرصتی برای مدلسازی تولید نخود آبی در یک مطالعه موردی شهرستان هشترود (جنوب استان آذربایجان شرقی) میباشد. مواد و روشها: دادههای مورفولوژیکی و آزمایشگاهی از 29 خاکرخ در مزارع نخود شهرستان هشترود جمعآوری شد. ویژگیهای خاک و زمیننما بر اساس بررسی منابع و میزان وزنهای ارایه شده بر اساس نظرات کارشناسی انتخاب گردید. برای ارزیابی تناسب اراضی در مرحله اول ساختار سلسله مراتبی تشکیل گردید. در مرحله دوم مقادیر ویژگیهای اراضی انتخاب شده بهوسیله توابع عضویت متقارن و نامتقارن فازیسازی شدند. در مرحله سوم اثرات متقابل و ارزش مربوط به هر ویژگی برآورد شد. وزنها از مقایسههای جفتی روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی بر اساس نظرات کارشناسی بهدست آمد. در مرحله چهارم لایههای وزندار با تابع مربوطه تشکیل گردید. نهایتا تناسب اراضی با ترکیب لایههای وزندار اراضی تعیین گردید. برای سنجش صحت مدل ارزیابی نیز از تطابق و عدم تطابق بین نقشه تناسب اراضی و تولید واقعی استفاده شد. یافتهها: نتایج نشان داد که هیچ نقطهای در منطقه مورد مطالعه با توابع عضویت پیوسته برابر یک (کاملا متناسب) ارزیابی نشد. در این روش توابع عضویت برای برخی از ویژگیهای موثر در تولید نخود آبی برابر یک است، با این حال تناسب نهایی علاوه بر اینکه به مقادیر توابع عضویت وابسته است به وزنهای اختصاص داده شده به هر ویژگی با روش فرآیند سلسله مراتبی نیز بستگی دارد. همچنین نتایج موید این مطلب است که اغلب منطقه مطالعاتی (2/62 درصد) با توابع عضویت مربوطه در کلاسهای تناسب 6/0 تا 7/0 طبقهبندی شدند. ظرفیت تبادل کاتیونی (179/0)، ظرفیت نگهداری آب در دسترس (161/0) و کربنات کلسیم (143/0) وزن بیشتری نسبت به سایر معیارها اخذ نمودند، بنابراین بهعنوان مهمترین معیارها در تناسب اراضی منطقه محسوب میشوند. تطابق بین نقشه تناسب اراضی و تولید واقعی نیز 7/76 درصد است که نشاندهنده کارایی بالای مدل بوده و روش مورد استفاده نتایج دقیقی را به دلیل اینکه موارد نامشخص را در ارتباط با شرایط مرزی معیارها مورد خطاب قرار میدهد، ارایه میکند و اثرات ویژگیهایی را که ارزش نزدیک به مرزهای کلاس تناسب مورد نظر دارند را محاسبه مینماید. نتیجهگیری: روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی به دلیل تطابق با بسیاری از ویژگیهای خاکی اراضی میتواند یک توزیع قابل درک از مقادیر تناسب اراضی ارائه نماید. | ||
کلیدواژهها | ||
توابع عضویت؛ تطابق نقشه؛ نظرات کارشناسی | ||
مراجع | ||
1.Ananda, J., and Herath, G. 2007. Multi-attribute preference modeling and regional land-use planning. Ecological Economics. 65: 325-335. 2.Ayalew, L.G., and Selassie, Y.G. 2015. Evaluation of land suitability for cash and perennial cops using geographical information system in east Amhara region. Ethiopia. Inter. J. Rem. Sens. GIS. 4: 1-7. 3.Baja, S., Chapman, D.M., and Dragovich, D. 2001. A conceptual model for defining and assessing land management units using a fuzzy modeling approach in a GIS environment. Environmental Management. 29: 647-61. 4.Burrough, P.A. 1989 Fuzzy mathematical methods for soil survey and land evaluation. J. Soil Sci. 40: 447–92. 5.Chaveza, M.D., Berentsen, P.B.M., and Oude Lansink, A.G.J.M. 2012. Assessment of criteria and farming activities for tobacco diversification using the Analytical Hierarchical Process technique. Agricultural Systems. 111: 53-62. 6.Eaalem, M., Camber, A., and Fisher, P. 2011. A comparison of Fuzzy AHP and ideal point methods for evaluation land suitability. Trans. GIS J. 15: 3. 329-346. 7.FAO. 1976. A Framework for Land Evaluation. Food and Agricultural Organization. Rome, 76p. 8.FAO. 1993. Guidelines for land use planning. FAO Development Series Rome, 135p. 9.Hamzeh, S.M., Mokarram, M., and Alavipanah, S.K. 2014. Combination of Fuzzy and AHP methods to assess land suitability for barley: Case Study of semi-arid lands in the southwest of Iran. Desert. 19: 2. 173-181. 10.Jafari, S., and zaredar, N. 2010. Land Suitability analysis using multi attribute decision making approach. Inter. J. Environ. Sci. Dev. 1: 5. 441-445. 11.Joss, B.N., Hall, R.J., Sidders, D.M., and Keddy, T.J. 2007. Fuzzy-logic modeling of land suitability for hybrid poplar across the Prairie Provinces of Canada. Environmental Monitoring and Assessment. 21: 231-249. 12.Keshavarzi, A., Sarmadian, F., Heidari, A., and Omid, M. 2010. Land suitability evaluation using fuzzy continuous classification (A case study: Ziaran region). Modern Applied Science. 4: 7. 72-81. 13.Malczewski, J. 1999. GIS and Multicriteria Decision Analysis. New York, John Wiley and Sons, 408p. 14.McBratney, A.B., and Odeh, I.O.A. 1997. Application of Fuzzy sets in soil science: Fuzzy logic, fuzzy measurements and fuzzy decisions. Geoderma. 77: 85-113. 15.Newhall, F., and Berdanier, C.R. 1996. Calculation of soil moisture regimes from the climatic record. Natural Resources Conversations Service, Soil Survey Investigation Report, 13p. 16.Pontius, R.G.J., and Cheuk, M.L. 2006. A generalized cross-tabulation matrix to compare soft classified maps at multiple resolutions. Inter. J. Geograph. Inf. Sci. 20: 1-30. 17.Saaty, T.L. 1977 A scaling method for priorities in hierarchical structures. J. Math. Psychol. 15: 234-81. 18.Saaty, T.L. 1980. The Analytic Hierarchy Process. New York, McGraw–Hill, 267p. 19.Saaty, T.L. 2008. Decision making with the analytic hierarchy process. International Journal of Services Sciences. 1: 83-97. 20.Schoeneberger, P.J., Wysocki, D.A., Benham, E.C., and Broderson, W.D. 2012. Field Book for Describing and Sampling Soils. Natural Resources Conservation Service, USDA, National Soil Survey Center, Lincoln, NE, 295p. 21.Siddique, M. 1996. Landfill siting using geographic information systems: A demonstration. J. Environ. Engin. 122: 15-523. 22.Tang, H., Debaveye, J., Ruan, D., and Van Ranst, E. 1991. Land suitability classification based on fuzzy set theory. Pedologie. 3: 277-290. 23.USDA. 2014. Keys to Soil Taxonomy. 12th edition. Soil Survey Staff, Natural Resource Conservation Service, 359p. 24.Van Ranst, E., Tang, H., Groenemans, R., and sinthurahat, S. 1996. Application of fuzzy logic to land suitability for rubber production in peninsular Thailand. Geoderma. 70: 1. 1-19. 25.Van Ranst, E., and Tang, H. 1999. Fuzzy reasoning versus Boolean logic in land suitability assessment. Malaysi. J. Soil Sci. 3: 39-58. 26.Voogd, H. 1983 Multicriteria Evaluation for Urban and Regional Planning. London, Pion, 380p. 27.Young, A., and Goldsmith, P.F. 1977. Soil survey and land evaluation in developing countries: A case study in Malawi. Geograph. J. 143: 407-431. 28.Zhang, J., Su, Y., Wu, Y., and Liang, H. 2015. GIS based land suitability assessment for tobacco production using AHP and fuzzy set in Shandong province of China. Computers and Electronics in Agriculture. 114: 202-211. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,270 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 440 |