آمار
| تعداد نشریات | 13 |
| تعداد شماره‌ها | 642 |
| تعداد مقالات | 6,700 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,213,499 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,640,726 |
ارزیابی کارآیی مدل EGEM برای برآورد فرسایش خندقی در حوزه آبخیز ایکی آغزلی استان گلستان | ||
| مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک | ||
| مقاله 8، دوره 24، شماره 5، آذر 1396، صفحه 147-162 اصل مقاله (1.2 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwsc.2017.13393.2809 | ||
| نویسندگان | ||
| حمید زارعی1؛ علی نجفی نژاد* 2؛ محسن حسینعلی زاده3؛ کامبیز علیپور4 | ||
| 1دانش‌آموخته کارشناسی ارشد گروه آبخیزداری و مدیریت مناطق بیابانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان | ||
| 2عضو هیئت علمی گروه آبخیزداری دانشگاه گرگان | ||
| 3عضو هیات علمی گروه آبخیزداری و مدیریت مناطق بیابانی | ||
| 4کارشناس ارشد آبخیزداری- اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان، گرگان | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف :یکی از اشکال مهم فرسایش خندقی که معمولا در اراضی زراعی تشکیل شده و توسعه پیدا می‌کند، فرسایش خندقی موقتی است. تحقیقات نشان داده است که خندقهای موقتی سالانه 2 تا 90 مترمکعب در هکتار در سال خاک را از دسترس خارج می‌کنند. با توجه به رسوب‌زایی بالای نهشته‌های لسی و سطح بالای زیرکشت اراضی استان گلستان، شناخت و بررسی عوامل موثر در فرسایش خندقی موقتی و روند گسترش آن بیش از پیش ضروری است. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی کارآیی مدل فرسایش خندق موقتی (EGEM) برای برآورد فرسایش خندقی موقتی در آبخیز ایکی آغزلی بوده است. مواد و روش‌ها: آبخیز ایکی آغزلی با مساحتی معادل 703 هکتار در شرق استان گلستان و شمال کشور در محدوده حوزه آبخیز بزرگ گرگانرود استقرار یافته است. میزان بارندگی سالیانه در منطقه به طور متوسط 424 میلی‌متر و میانگین دمای سالیانه معادل 7/15 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. ابتدا از طریق بازدیدهای میدانی در طی سه مرحله به فاصله سه ماه، 12 خندق موقتی شناسایی و با ثبت موقعیت آنها ازطریق GPS، اقدام به ثبت مورفومتری و نمونه‌برداری خاک در قسمت سر هر خندق شد. علاوه بر خصوصیات مورفومتریک و برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، مرز آبخیز مشرف به هر خندق موقتی نیز تعیین شد. ارزیابی کارآیی مدل EGEM با استفاده از آزمون خی در محیط نرم‌افزار R، با مقایسه متغیرهای مشاهداتی متوسط سالانه فرسایش و عرض خندقهای موقتی با خروجی متناظر مدل، انجام شد. یافته‌ها: متوسط تلفات خاک ناشی از فرسایش خندقی موقتی 7/156 تن در سال برای کل خندقهای موقتی بدست آمد. عمق این خندق‌ها بین 10 تا 45 سانتی‌متر و عرضی بین 15 تا 60 سانتی‌متر در اندازه‌گیری نهایی ثبت شد. متوسط تلفات خاک برای 12 خندق موقتی به ازای هر خندق 76/3 تن در هکتار تعیین شد. نتایج نشان داد که بین متوسط سالانه فرسایش خندقی اندازه‌گیری شده و برآورد شده با مدل، اختلاف معنیداری در سطح پنج درصد برقرار است، در حالی که بین متوسط سالانه عرض خندقهای موقتی با خروجی متناظر مدل، اختلاف معنیداری مشاهده نشد. مدل EGEM توانایی برآورد نرخ فرسایش خندقی موقتی در آبخیز ایکی آغزلی را در سطح قابل قبول ندارد، در حالی که برای عرض خندقهای موقتی کارآیی قابل قبولی را دارا است. نتیجه گیری: در مجموع با عنایت به نتایج این پژوهش، می‌توان مطرح نمود که در طول انجام این تحقیق، خندقهای موقتی با بارش‌های پاییزه و همزمان با عملیات خاکورزی (4 خندق موقتی) و در اواخر زمستان (8 خندق موقتی) تشکیل شد. می‌توان دلایلی چون شدت بارندگی، شرایط رطوبت قبلی خاک، خاکورزی در امتداد شیب دامنه در منطقه مورد مطالعه را در این مهم دخیل دانست. با توجه به این نتایج توصیه می‌شود برای بررسی دقیق‌تر فرسایش خندقی موقتی در آبخیز ایکلی آغزلی، EGEM برای هر بارش منفرد، مورد ارزیابی قرار گرفته و با نتایج متوسط سالانه تلفات خاک مورد مقایسه قرار گیرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نهشته لسی؛ مدل فرسایش خندق موقتی؛ خصوصیات مورفومتریک؛ آزمون خی | ||
| مراجع | ||
|
1.Asghari-Jafarabadi, M., and Mohammadi, S.M. 2013. Statistical Series: An Introduction to Inferential Statistics (Point Estimation, Confidence Interval and Hypothesis Testing). J. Diabetes and Metabolic Disorders, Under Press. (In Persian) 2.Behboudi, A. 2009. Reviews of gully erosion in the watershed Sarand Chay (with emphasis on the EGEM). M.Sc. Thesis, Tabriz University, 121p. (In Persian) 3.Bell, G.F. 2000. Engineering Properties of Soils and Rocks. Fourth Edition, Blackwell Science, Great Britain, 55p. 4.Capra, A. 2013. Ephemeral gully and gully erosion in cultivated land: a review. Drainage Basins and Catchment Management (Lannon EC, ed.). Nova Science Publishers, New York, USA, Pp: 109-141. 5.Capra, A., and Scicolone, B. 2002. Ephemeral gully erosion in a wheat cultivated area in Sicily, Italy. Biosystems Engineering. 83: 1. 119-126. 6.Capra, A., Mazzara, L.M., and Scoicolone, B. 2005. Application of the EGEM model to predict ephemeral gully erosion in Sicily, Italy. Catena. 59: 133-146. 7.Casali, J., Lopez, J.J., and Giraldez, J.V. 1999. Ephemeral gully erosion in Southern Navarra (Spain). Catena. 36: 65-84. 8.Franti, T.G., Laflen, J.M., and Watson, D.A. 1985. Soil Erodibility and Critical Shear Under Concentrated Flow. ASAE Summer Meet. The Ohio State University, Columbus, OH, USA, 256p. 9.Gordon, L.M., Bennett, S.J., Bingner, R.L., Theurer, F.D., and Alonso, C.V. 2007. Simulating ephemeral gully erosion in AnnAGNPS. American Society of Agricultural and Biological Engineers. 50: 3. 857-866. 10.Kompani-Zare, M., Soufi, M., Hamzehzarghani, H., and Dehghani, M. 2011. The effect of some watershed, soil characteristics and morphometric factors on the relationship between the gully volume and length in Fars province, Iran. Catena. 86: 150-159. 11.Nachtergaele, J.J., Poeson, A., Steegen, I., Takken, L., Beuselinck, L., Vandekereckove, G., and Grovers, G. 2001. The value of a physically based model versus an empirical approach in the prediction of Ephemeral gully erosion for loss-dierived soils. Geomorphology. 40: 237-252. 12. Nourmohammadi, F., and Haghizadeh, A. 2014. Factors controlling the morphology and volume –length relations of ephemeral gullies in the Western arid regions of Iran. Ecopersia. 2: 3. 613-628. 13.Poesen, J., Nachtergaele, J., Verstraeten, G., and Valentin, C. 2003. Gully Erosion and Environment Change: Importance and Research Needs. Catena. 50: 91-133. 14.R Development Core Team, 2008. R: A language and Environment for Statistical Computing. 15.Rezaei-Moghaddam, M.H., and Behboudi, A. 2011. Application of EGEM for estimating Ephemeral gully erosion in the watershed Sarnd Chay, Ahar. J. Geograph. Space. 11: 35. 135-153. (In Persian) 16.Silakhori, E., Ownegh, M., Sadoddin, A., and Filekesh, E. 2014. Comparing efficiency of Iranian desert hazard assessment models, namely MICD and IMDPA (Case study: Sabzevar region). Gorgan J. Water Soil Cons. 21: 4. 1-28. (In Persian) 17.Tekwa, I.J., Alhassan, A.B., Chiroma, A.M., and Laflen, J.M. 2014. Prediction of Ephemeral Gully Erosion in Mubi. Northeast Nigeria, Agric. Sci. Res. J. 4: 7. 115-125. 18.Valcarcel, M., Taboada, T., Paz, A., and Dafonte, J. 2005. Ephemeral gully erosion in north western Spain. Catena. 50: 199-266. 19.USDA, Soil Conservation Service. 1992. Ephemeral gully erosion model EGEM, Version 2.0 DOS User Manual. 20.Valentin, C., Poesen, J., and Yong, Li. 2005. Gully erosion: impacts, factors and control. Catena. 63: 132-153. 21.Woodward, D.E. 1999. Method to predict cropland ephemeral gully erosion. Catena. 37: 393-399. 22.Zhang, Y., Wua, Y., and Liu, B. 2007. Characteristics and factors controlling the development of ephemeral gullies in cultivated catchments of black soil region, Northeast China. Soil and Tillage Research. 96: 28-41. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 841 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 640 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب